W związku z rozpoczęciem debaty dotyczącej przyszłości WPR po 2013 roku, Krajowa Rada Izb Rolniczych przekazała Ministowi Rolnictwa i Rozowju Wsi opinię samorządu rolniczego do dokumentu przygotowanego przez Departament Programowania i Analiz MRiRW p.t. Polska wizja Wspólnej Polityki Rolnej po 2013 roku – założenia i wstępne propozycje”, w którym zaproponowane są kierunki zmian WPR uwzględniające m.in. dotychczasowe efekty tej polityki w Polsce, a także nowe wyzwania stojące przed polskim i europejskim rolnictwem i obszarami wiejskimi w perspektywie po 2013 r. Poniżej zamiszczamy niniejsze stanowisko.

Szanowny Panie Ministrze,

Po przeprowadzonych z wojewódzkimi izbami rolniczymi konsultacjach  na temat przygotowanego w resorcie rolnictwa  dokumentu  „Polska wizja Wspólnej Polityki Rolnej po 2013r – założenia i wstępne propozycje”  poniżej przedstawiam stanowisko samorządu rolniczego odnośnie głównych tez tego dokumentu.

Jako samorząd rolniczy uważamy, że ze względu na swój specyficzny charakter, rolnictwo nie może być w pełni poddane zasadom rynkowym i powinno być nadal wspierane w UE. Wspólna Polityka Rolna powinna zachować swój wspólnotowy charakter, a wszelkie formy renacjonalizacji tej polityki, szczególnie w zakresie jej finansowania stwarzałyby zagrożenie dla warunków konkurencji w UE. Konieczne jest utrzymanie odpowiedniego budżetu dla WPR i jej poszczególnych instrumentów w dłuższej perspektywie czasowej. Należy wprowadzić takie same warunki konkurencji dla wszystkich członków UE i dążyć do jak najszybszego zlikwidowania tzw. „UE dwóch prędkości”.

Samorząd rolniczy podziela pozytywną, ogólną ocenę wpływu WPR na rozwój sektora rolno-spożywczego i obszarów wiejskich. Uważamy jednak, że tempo niwelowania dystansu rozwojowego pomiędzy rolnictwem Polski i  państw UE-15 oraz między obszarami wiejskimi i miejskimi w Polsce przy zastosowaniu dotychczasowych elementów tej polityki jest niewystarczające. Dlatego też potrzebne są zmiany w poszczególnych mechanizmach WPR. 

Dotychczas obowiązujący anachroniczny, bo oparty na zaszłościach historycznych, poziom płatności bezpośrednich w poszczególnych krajach nie przyczynia się do jeszcze bardziej dynamicznego rozwoju naszego rolnictwa. Opowiadamy się za utrzymaniem płatności bezpośrednich, które powinny pozostać jednym z podstawowych instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej, ponieważ jego znaczenie dla zapewnienia stabilności ekonomicznej rolnictwa oraz bezpieczeństwa żywnościowego i środowiskowego jest kluczowe. Jesteśmy natomiast za odejściem od dotychczasowych rozwiązań, w których stawki płatności i tzw. koperty nie odzwierciedlają realiów.

Podzielamy pogląd, że najwyższy już czas zaprzestać faworyzowania krajów, które przed laty prowadziły intensywną produkcję rolniczą. Tego rodzaju polityka nie służy bowiem realizacji nowych, ambitnych celów środowiskowych Unii. Podzielamy pogląd, że należy odejść od obecnych rozwiązań, w których stawki płatności i koperty krajowe odzwierciedlają historyczny poziom i intensywność produkcji.

Mając na uwadze dotychczasowe doświadczenia z lat 2007-2008 oraz uwzględniając bardzo duże prawdopodobieństwo dalszej destabilizacji na światowych rynkach rolnych uważamy, że WPR powinna utrzymać mechanizmy umożliwiające interwencje na rynku rolnym. W naszej ocenie wprowadzanie interwencji rynkowych bywa bardzo często spóźnione, ze względu na stosowane zbyt długotrwałe procedury unijne w tym zakresie.

Bezsprzecznie koniecznym wydaje się również zapewnienie rolnikom bardziej stabilnych,  dających się przewidzieć, warunków gospodarowania. Obserwowany już teraz znaczny wzrost kosztów produkcji, wynikający z wielu ograniczeń i konieczności dostosowania w niemalże wszystkich dziedzinach (cross-compilance), winien wykreować w najbliższej perspektywie czasowej pewne ograniczenia w dostępie do rynków unijnych dla krajów nie stosujących takich reżimów technologicznych.
Podzielamy opinię o możliwym wzroście liczby gospodarstw niskotowarowych, a to na skutek postępującej liberalizacji  i wzrostu konkurencji zewnętrznej. W tej sytuacji należy założyć, że gospodarstwa te będą pełnić w przyszłości nadal bardzo istotną rolę w realizacji wielu funkcji publicznych gospodarki rolnej i dlatego muszą być objęte nowym (innym) systemem wsparcia. Zgadzamy się również, że posunięcie to nie powinno destabilizować funkcjonowania wspólnego rynku, a także hamować naturalnych procesów restrukturyzacyjnych.

Naszym zdaniem należałoby położyć większy nacisk na wsparcie przedsięwzięć dotyczących pozyskania bioenergii w rolnictwie. Wnioskujemy również o większe wsparcie dla działań na rzecz samodzielnego przetwórstwa i sprzedaży surowców wyprodukowanych we własnym gospodarstwie.

Dostrzegając skalę problemów przed jakimi stoi europejskie rolnictwo i coraz większą widoczność elementu ryzyka w produkcji rolnej, uważamy, że należy stworzyć jednolite zasady wspierania systemu zarządzania ryzykiem przez państwa członkowskie, aby nie zachwiało to warunków konkurencji i handlu. System zarządzania ryzykiem powinien być finansowany ze środków unijnych.
Samorząd rolniczy podziela pogląd utrzymania silnej roli polityki rozwoju obszarów wiejskich po 2013 r.. Stanowczo jednak chcemy podkreślić, że rozwój obszarów wiejskich nie może być wspierany kosztem środków na rolnictwo. Należy rozwijać znaczenie II filara ale nie poprzez redukcję środków na I filar.

Przedstawiając powyższe, ogólne uwagi samorządu rolniczego odnośnie wizji WPR po 2013r. jednocześnie zgłaszam gotowość naszego udziału w procesie wypracowania bardziej szczegółowych rozwiązań przyszłego funkcjonowania WPR.

Z poważaniem