Na wczorajszym posiedzeniu Rady Ministrów minister rolnictwa i rozwoju wsi Krzysztof Jurgiel przedstawił polskie priorytety w zakresie Wspólnej Polityki Rolnej po roku 2020. Jest to jedyna w pełni wspólnotowa, umocowana traktatowo polityka Unii Europejskiej, ważna nie tylko dla rolników i producentów żywności, ale także dla mieszkańców obszarów wiejskich i konsumentów.

Szczegółowe propozycje rozwiązań dla WPR na lata 2021-2028 będą przedstawione przez Komisję Europejską na przełomie 2017 i 2018 roku, najpierw w komunikacie, a następnie w projektach aktów prawnych. Na ich podstawie o nowym kształcie WPR zadecydują rządy państw członkowskich (Rada UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa) oraz Parlament Europejski.

Dla Polski ważne jest, aby unijna polityka rolna po 2020 r. zapewniała równe warunki konkurencji na jednolitym rynku. Wsparcie udzielane rolnikom powinno być zgodne z traktatową zasadą równego traktowania obywateli Unii Europejskiej i nie powinno naruszać zasady niedyskryminacji między producentami wewnątrz UE. W trakcie dalszych prac na forum unijnym będą pojawiać się różne propozycje zmian WPR, dlatego w dokumencie określono kryteria, jakimi Polska będzie się kierować w ich ocenie. Stanowisko Polski będzie aktualizowane na kolejnych etapach unijnego procesu uzgadniania tej polityki.

Polskie stanowisko wobec wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej po 2020 r.

• Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej także w przyszłości powinna zapewniać społeczeństwu UE bezpieczeństwo dostaw żywności wysokiej jakości, wspierać konkurencyjność rolnictwa, a także zapewniać stabilne warunki do prowadzenia działalności rolniczej i zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich.
• Budżet na WPR powinien odzwierciedlać korzyści, jakie przynosi ona całej Unii Europejskiej oraz jej cele publiczne. Wysokość budżetu powinna gwarantować pełną wspólnotowość tej polityki w wymiarze finansowym.
• Przyszła WPR powinna zapewniać równe warunki konkurencji na jednolitym rynku UE. Dlatego Polska domaga się wyrównania płatności bezpośrednich między państwami członkowskimi.
• Należy wzmocnić finansowanie i zachować dotychczasowe kryteria podziału środków na wsparcie rozwoju obszarów wiejskich (tzw. II filar WPR) i jednocześnie zapewnić większe zaangażowanie pozostałych polityk unijnych na rzecz rozwoju obszarów wiejskich.
• Obecne rozwiązania wspólnej polityki rolnej stanowią dobrą podstawę do realizacji jej celów także po 2020 r., choć istnieje potrzeba dokonania w niej wielu szczegółowych modyfikacji i uproszczeń.
• Należy utrzymać dotychczasowe trzy komponenty WPR: wspólną organizację rynków rolnych, płatności bezpośrednie oraz wsparcie rozwoju obszarów wiejskich.
• Instrumenty wspólnej organizacji rynków rolnych powinny być aktywnie wykorzystywane, aby skuteczniej przeciwdziałać sytuacjom kryzysowym na tych rynkach (obecne nie są wystarczająco skuteczne).
• Konieczne jest wzmocnienie siły przetargowej producentów rolnych i przetwórców w łańcuchu żywnościowym. Należy zwiększyć zachęty do tworzenia grup i organizacji producentów oraz spółdzielni, tak aby zwiększyć ich udział w rynku.
• Należy skuteczniej wspierać alternatywne kanały dystrybucji, w tym krótkie łańcuchy dostaw oraz lokalne rynki, które sprzyjają rozwojowi produkcji ekologicznej i tradycyjnej oraz wzmacniają więzi między rolnikami a konsumentami.
• Rozwiązania dotyczące wspólnej organizacji rynków rolnych powinny w większym stopniu wykorzystywać już dostępne instrumenty kształtujące popyt na unijne artykuły rolno-spożywcze i zdrowe nawyki żywieniowe konsumentów. Powinny być kontynuowane programy promujące zdrowe odżywianie, które funkcjonują w ramach WPR (np. „Mleko w szkole”, „Owoce i warzywa w szkole”).
• System płatności bezpośrednich powinien być ukierunkowany na podstawowe funkcje polityki rolnej i nowe wspólnotowe wyzwania, przy jego jednoczesnym uproszczeniu.
• Należy zachować możliwość preferencji (ukierunkowanego wsparcia) dla małych i średnich gospodarstw rolnych.
• Należy utrzymać możliwość stosowania płatności bezpośrednich powiązanych z produkcją w wybranych sektorach.
• System jednolitej płatności obszarowej SAPS sprawdził się i powinna być możliwość jego stosowania w przyszłości we wszystkich państwach UE. SAPS to uproszczony system płatności bezpośrednich.
• Należy dążyć do wprowadzania realnych uproszczeń systemu płatności bezpośrednich dla rolników i administracji.
• Drugi filar WPR powinien pozostać ważnym elementem systemu zintegrowanych i komplementarnych działań wielu polityk UE (w tym polityki spójności i I-go filaru WPR), wspierających rozwój obszarów wiejskich i realizację rozwojowych, spójnościowych oraz środowiskowych celów UE.
• Ważnym elementem rozwoju obszarów wiejskich (tzw. II filar WPR) powinno pozostać zwiększanie konkurencyjności i innowacyjności szeroko definiowanego sektora rolno-żywnościowego. W ramach II filaru konieczne jest wspieranie transferu innowacyjnych rozwiązań do praktyki rolniczej, które pozwolą godzić krótko- i długofalowe cele ekonomiczne oraz publiczne, w tym związane z ochroną środowiska i klimatu.
• Drugi filar WPR jest ważnym narzędziem realizacji europejskich celów w obszarze ochrony środowiska i przeciwdziałania zmianom klimatu.
• Instrumenty finansowe powinny mieć rolę uzupełniającą wobec grantów.
• Niezbędne jest uproszczenie zasad wdrażania programów rozwoju obszarów wiejskich.
• Konieczna jest koordynacja WPR i innych polityk unijnych (m.in. handlowej, środowiskowej, klimatycznej, energetycznej, rozwojowej, spójności, konkurencji, zdrowotnej), które w coraz większym stopniu wpływają na rolnictwo i produkcję żywności. Jednocześnie osiągniecie celów wyznaczonych w obszarach innych polityk wspólnotowych nie będzie możliwe bez realizacji w pełni wspólnotowej polityki rolnej.

Propozycje polskich priorytetów dotyczące przyszłego kształtu WPR sformułowano na podstawie dotychczasowych doświadczeń, analiz i ocen dotyczących wdrażania wspólnej polityki rolnej w Polsce, badań krajowych i zagranicznych instytucji naukowych, a także wniosków z toczącej się debaty na forum Unii Europejskiej. Zaproponowane przez Polskę priorytety uwzględniają strategiczne cele rozwojowe kraju, określone w „Strategii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.)”, w której „żywność wysokiej jakości” wskazano jako jeden z 10 sektorów strategicznych.

Źródło: MRiRW