W odpowiedzi na pismo Zarządu KRIR, na wniosek Warmińsko-Mazurskiej Izby Rolniczej, dotyczące wydłużenia na stałe - począwszy od 2017 r. - terminu składania wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich, rolnośrodowiskowych, ekologicznych oraz ONW do dnia 15 czerwca, w dniu 17 lutego 2017 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi poinformowało, iż kwestia ta była przedmiotem dyskusji i szczegółowych analiz z uwzględnieniem doświadczeń wynikających z lat wcześniejszych.
W odpowiedzi podkreślono, że zgodnie z art. 13 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 809/2014 państwa członkowskie określają ostateczne terminy, w których pojedynczy wniosek, wnioski o przyznanie pomocy lub wnioski o płatność mogą być składane. Ostateczne terminy przypadają nie później niż dnia 15 maja każdego roku.
W Polsce ze względu na uwarunkowania klimatyczne, zastosowano maksymalny termin składania wniosków, jaki dopuszcza prawo unijne, tj. do dnia 15 maja. Znalazło to również odzwierciedlenie w art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 5 lutego 2015 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. poz. 1551, z późn. zm.), który stanowi, że wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich i płatności niezwiązanej do tytoniu składa się w terminie od dnia 15 marca do dnia 15 maja.
Przepisy UE , tj. art. 13 ust. 1 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 640/2014 przewidują również możliwość składania wniosków po wyznaczonym terminie, niemniej jednak w takim przypadku za każdy dzień roboczy opóźnienia stosowane są zmniejszenia należnej kwoty płatności o 1%. Jeżeli natomiast opóźnienie wynosi ponad 25 dni kalendarzowych, wniosek uznaje się za niedopuszczalny. Jednocześnie, powyższe obniżki nie mają zastosowania w przypadku działania siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności. A zatem złożenie wniosku do 25 dni kalendarzowych po wyznaczonym terminie nie prowadzi do obniżki kwoty płatności, jeśli opóźnienie to jest wynikiem działania siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności.
Podkreślono zatem, że przyjęcie przepisów, które przesuwałyby termin składania wniosków o przyznanie płatności o miesiąc tj. do 15 czerwca każdego roku wymagałoby zmiany nie tylko przepisów krajowych, ale przede wszystkim zmiany przepisów Unii Europejskiej w tym zakresie oraz akceptacji takiej zmiany przez większość państw członkowskich UE.
Dodatkowo, zdaniem resortu rolnictwa, zmiana terminu składania wniosków o przyznanie płatności może znacząco wpływać na weryfikację dotychczasowych terminów całości działań realizowanych przez agencję płatniczą w ramach obsługi wniosków, zarówno w ramach płatności bezpośrednich, jak i w ramach środków rozwoju obszarów wiejskich. Mając to na uwadze, zapoznano się również ze stanowiskiem i szczegółową oceną wnioskowanej przez izby rolnicze kwestii przez Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa odpowiedzialnego za prawidłową realizację i wydatkowanie środków finansowych pochodzących z budżetu UE.
Poinformowano, że zgodnie z tą opinią, przesunięcie terminu składania wniosków nie ma wpływu na równomierność składania wniosków o przyznanie płatności. Z dotychczasowych doświadczeń ARiMR wynika bowiem, że około 60% wniosków składanych jest w ostatnich dwóch tygodniach podstawowego terminu na ich złożenie. Podkreślono, że należy pamiętać, że przesunięcie podstawowego terminu skutkuje także przesunięciem ostatecznego terminu składania wniosków na dzień ok. 10 lipca. Tak późne składanie dużej liczby wniosków o przyznanie płatności skutkuje wydłużeniem terminu na wprowadzanie danych do systemu informatycznego Agencji, przeprowadzanie kontroli kompletności oraz kontroli administracyjnych. Co za tym idzie, podejście takie stanowić może zagrożenie dla akceptowanych i wymaganych przez służby Komisji Europejskiej terminów realizacji nie tylko kontroli administracyjnej, ale również kontroli na miejscu, szczególnie w zakresie dywersyfikacji upraw, zasady wzajemnej zgodności, a także pozostałych kontroli na miejscu w ramach płatności bezpośrednich, ONW, płatności rolnośrodowiskowej, płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej oraz płatności ekologicznej. Ponadto, na proces typowania do kontroli na miejscu, procedury przetargowe na wykonywanie zadań zlecanych wykonawcom zewnętrznym, zgodnie z prawem zamówień publicznych.
Przedłużony termin składania wniosków o przyznanie płatności, zdaniem MRiRW, skraca czas na przeprowadzenie kontroli administracyjnych, które są niezbędne również do realizacji zaliczek na poczet płatności. W przypadku niewyjaśnienia stwierdzonych błędów do dnia naliczania zaliczek, działki obarczone błędami nie są uwzględniane przy ustalaniu powierzchni kwalifikującej się do zaliczek, ze względu na brak zakończonej dla nich kontroli administracyjnej.
Biorąc to uwagę, resort rolnictwa przekazał, że propozycja zmiany terminu składania wniosków o przyznanie płatności powinna być rozpatrywana w szerszym kontekście, jakim jest całokształt wdrażania instrumentów współfinansowanych z budżetu Unii Europejskiej. Tymczasem zwrócono uwagę, że należy mieć również na względzie oczekiwania beneficjentów do jak najszybszej wypłaty środków pomocowych tj. już od 1 grudnia każdego roku.
Ponadto, podkreślono, że w 2016 r. MRiRW zwracało się już do Komisji Europejskiej z prośbą o wydłużenie terminu składania wniosków o przyznanie płatności. W świetle tych doświadczeń oraz przeprowadzonej analizy przedmiotowej kwestii, stwierdzono, że wniosek przekazany przez izby rolnicze dotyczący wydłużenia terminu składnia wniosków, w konsekwencji może wydłużyć cały proces obsługi i wypłaty należnych rolnikom środków. Dlatego, w opinii resortu rolnictwa, możliwość wydłużenia tego terminu należy wykorzystywać jedynie w sytuacjach wyjątkowych.
