Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w dniu 17 stycznia 2017 r. opublikowało informację na temat sytuacji na rynkach rolnych. Przedstawiono dane z rynków: zbóż, rzepaku, cukru, owoców i warzyw, mleka oraz mięsa.

Rynek zbóż

Europa i świat

Wzrost zbiorów spodziewany jest u większości światowych eksporterów, z wyjątkiem Unii Europejskiej. Tegoroczne zbiory zbóż w UE według USDA są szacowane na poziomie 296 mln ton. Czyli na poziomie o ponad 15 mln ton niższym niż w 2015 r. i o ponad 31 mln ton niższym niż w rekordowym roku 2014. Mniejsze niż przed rokiem są zbiory pszenicy (o 10%), jęczmienia (o 3%), kukurydzy (o 4%) i mieszanek zbożowych (o 3%), a o 4% większe – żyta i owsa.

Natomiast światowe zbiory zbóż w sezonie 2016/2017 będą rekordowo wysokie. Według ostatnich ocen globalna produkcja zbóż (bez ryżu) w sezonie 2016/2017 wyniesie 2 081 mln ton, o 5% więcej niż w poprzednim sezonie (w tym pszenicy 751 mln ton, o 2% więcej, a zbóż paszowych – 1 329 mln ton, o 6% więcej).

W tej sytuacji duże globalne zapasy zbóż mogą zwiększyć się do 507 mln ton (z 485 mln ton na początku sezonu).

Przewaga podaży nad popytem wywiera presję na spadek cen. W efekcie ceny zbóż w bieżącym sezonie są znacząco niższe niż przed rokiem. Konkurencja ze strony światowych eksporterów będzie powodowała, że również w UE ceny zbóż będą relatywnie niskie.

Polska

Według GUS w Polsce w 2016 r. zebrano 30,1 mln ton zbóż (łącznie z kukurydzą na ziarno), czyli o około 8% więcej niż w 2015 r. i o 5% więcej w stosunku do średnich zbiorów z lat 2011-2015 (28,7 mln ton). Zebrane ziarno ma jednak znacznie gorsze niż w poprzednim roku parametry jakościowe.

Według danych Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW, w 2016 roku zboża były tańsze niż przed rokiem średnio o 5%.

W ostatnich latach Polska odnotowuje bardzo dobre wyniki w zakresie eksportu zbóż i skutecznie konkuruje z innymi eksporterami o rynki krajów trzecich.

W okresie od stycznia do października 2016 roku wywieziono około 4,7 mln ton w porównaniu do 4,6 mln on w poprzednim roku. Polskie ziarno eksportowane jest głównie do krajów Unii Europejskiej, w szczególności do Niemiec, ale także i poza Unię, gdzie największym odbiorcą jest Arabia Saudyjska oraz kraje Afryki Wschodniej.

Krajowe zboże niejednokrotnie konkuruje z powodzeniem na tradycyjnych, rynkach zbytu unijnych i ukraińskich eksporterów (Bliski Wschód, Afryka Północna), o czym świadczy duży udział tych lokalizacji w polskim eksporcie. To właśnie na tych rynkach oprócz ceny, krajowi eksporterzy konkurują parametrami jakościowymi zbóż konsumpcyjnych, a polskie ziarno jest uznawane za jedno lepszych pod tym względem

Wzrost światowych zbiorów zbóż wywołuje presję na ceny zbóż w UE, w tym w Polsce. W celu poprawy sytuacji dochodowej rolników Polska zabiega na forum UE o podniesienie ceny interwencyjnej zbóż do poziomu zbliżonego do kosztów produkcji tj. ok. 150 euro/t.

Rynek rzepaku

Szacuje się, że w Unii Europejskiej, na skutek niekorzystnych warunków pogodowych, zbiory rzepaku w 2016 r. wyniosły 20,1 mln ton. Wśród wiodących unijnych producentów rzepaku najbardziej zmalały zbiory w Polsce, Wielkiej Brytanii, we Francji i w Niemczech. W Polsce zbiory rzepaku w 2016 r. wyniosły 2,2 mln ton, i były o 17% mniejsze niż w 2015 r. W pozostałych wymienionych krajach spadek jest szacowany odpowiednio na 26%,12% i 7%.

Mniejsze zbiory powodują, że skup rzepaku w bieżącym sezonie jest najniższy od 5 lat. Zgodnie z danymi meldunkowymi GUS we wrześniu 2016 r. skupiono 81 tys. ton rzepaku, a w październiku 52 tys. ton, wobec odpowiednio 122 tys. ton i 63 tys. ton w analogicznych miesiącach 2015 r. Łączny skup w okresie od lipca do października br. wyniósł 876 tys. ton i był o 31% mniejszy niż rok wcześniej i o 48% mniejszy od rekordowego w analogicznym okresie 2013 r.

Ograniczone zasoby rzepaku przyczyniły się także do znaczącego spadku polskiego eksportu rzepaku i wzrostu importu.

W bieżącym sezonie mniejsza niż przed rokiem podaż nasion rzepaku do skupu przyczyniła się do wzrostu ich cen.

W 2016 r. przeciętna cena skupu rzepaku wzrosła i wyniosła 1 691 zł/t, tj. o 9,2% więcej niż w 2015 r. Wyższe ceny skupu, zwłaszcza w relacji do cen pszenicy, zachęciły rolników do zwiększenia areału jego uprawy pod zbiory w 2017 r.

Rynek cukru

Powierzchnia zasiewów buraków cukrowych w Polsce w 2016 r. wyniosła ok. 203 tys. ha i była o 17% większa niż przed rokiem. Zwiększenie powierzchni zasiewów było spowodowane wymarznięciem upraw ozimych w niektórych regionach kraju oraz większą kontraktacją cukru pozakawotowego przez koncerny cukrownicze.

W okresie dziesięciu miesięcy 2016 r. z Polski wyeksportowano 373 tys. ton cukru, o 10% więcej niż przed rokiem. Równocześnie wpływy z eksportu zwiększyły się o 20%, do 178 mln EUR. Wywóz cukru do UE wyniósł 229 tys. ton, a na rynki krajów trzecich – 144 tys. ton.

Ograniczona podaż cukru z produkcji krajowej z kampanii 2015/2016 oraz stosunkowo wysoki poziom cen zbytu skutkowały wyższym niż przed rokiem importem cukru. W okresie dziesięciu miesięcy 2016 r. do Polski zaimportowano 202 tys. ton cukru (o wartości 90 mln EUR). Z podanej ilości 61 tys. ton cukru zakupiono w państwach UE, a 141 tys. ton w krajach trzecich.

Saldo wymiany handlowej cukrem w okresie dziesięciu miesięcy 2016 r. było dodatnie i wyniosło 171 tys. ton oraz 88 mln EUR. W porównaniu do analogicznego okresu 2015 r. zmniejszyło się ono odpowiednio o 27% i 13%.

W listopadzie 2016 r. odnotowano dalszy, ale umiarkowany wzrost cen zbytu cukru workowanego. Średnia cena zbytu tego cukru w Polsce (według danych GUS) ukształtowała się na poziomie 2,55 zł/kg (z VAT), o 0,4% wyższym niż w październiku. Po obniżce cen we wrześniu i październiku, w listopadzie 2016 r. cukier paczkowany zdrożał o 1%,do 2,74 zł/kg (z VAT).

W odniesieniu do cen sprzed roku cukier workowany był droższy o 24%, a cukier paczkowany o 29% droższy.

Rynek owoców i warzyw

Wg informacji sygnalnej GUS „Wynikowy szacunek głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych w 2016 r.” z dnia 21 grudnia 2016 r. tegoroczne zbiory owoców z drzew są szacowane na rekordowym poziomie ok. 4,1 mln ton, tj. o około 13% wyższym niż w 2015 r. i nieco wyższym od poprzedniego szacunku.

Zbiory jabłek oszacowano na ponad 3,6 mln ton, tj. o około 14% więcej od zbiorów ubiegłorocznych.

Cena jabłek deserowych z tegorocznych zbiorów wyniosła 0,91 zł/kg i była o 0,9% niższa w porównaniu do poprzedniego tygodnia i o 16,2% niższa od ceny z tego samego okresu w 2016 r.

Na obecnym etapie wegetacji łączną produkcję warzyw gruntowych ogółem szacuje się na poziomie 4,5 mln ton, tj. o ok. 18% wyższym od produkcji z 2015 r. Wzrost produkcji warzyw gruntowych wynikał ze zdecydowanie bardziej korzystnych warunków w porównaniu do 2015 r. Największy wzrost zbiorów zanotowano dla ogórków oraz dla warzyw kapustnych i korzeniowych, a także dla warzyw z grupy pozostałe ze względu na zwiększenie powierzchni ich uprawy.

Aktualnie ceny większości warzyw są niższe niż w ubiegłym roku.

Rynek mleka

W Polsce w 2016 r. dynamika wzrostu dostaw mleka do skupu ulegała ograniczeniu. W okresie od stycznia do listopada 2016 r. krajowi producenci dostarczyli do podmiotów skupujących 9,9 mld litrów mleka, o 2,3% więcej niż rok wcześniej, podczas gdy w pierwszym półroczu 2016 r. dostawy surowca były większe niż w porównywalnym okresie 2015 r. o 5,1%.

Na skutek utrzymującej się do połowy 2016 r. dekoniunktury na światowym rynku mleka ceny zbytu produktów mleczarskich, a w konsekwencji ceny skupu mleka wykazywały tendencje spadkowe. Dopiero w drugiej połowie roku wraz z ożywieniem popytu na produkty mleczarskie (szczególnie ze strony Chin) odnotowano wzrost cen.

W Polsce ceny skupu mleka rosły od lipca 2016 r. W listopadzie 2016 r. wg danych ZSRIR podmioty skupujące za surowiec płaciły przeciętnie 130,00zł/100kg. Był to poziom o 6,6% wyższy niż w poprzednim miesiącu i o 11,6% wyższy niż w listopadzie 2015 r. Najwyższą cenę za mleko uzyskiwali producenci z województwa lubelskiego 141,44 zł/100kg (o 8,8% wyższą od średniej krajowej), a najniższą z województwa małopolskiego – 108,97 zł/100kg (o 16,8% niższą od średniej).

W 2016 r. krajowi wytwórcy zwiększyli produkcję serów, masła i mleka płynnego. Ograniczono natomiast produkcję mleka w proszku.

W strukturze towarowej polskiego wywozu dominującą pozycję zajmują sery i twarogi. W okresie dziesięciu miesięcy 2016 r. wpływy uzyskane eksportu tej grupy asortymentowej osiągnęły 497 mln EUR i były nieznacznie większe (o 0,5%) niż w tym samym okresie 2015 r. Największym zainteresowaniem importerów cieszą się sery podpuszczkowe dojrzewające, których wywieziono za 342 mln EUR. Uznanie poza granicami naszego kraju zdobywają także sery niedojrzewające (wywóz o wartości 156 mln EUR).

Na skutek ograniczonego światowego popytu na mleko w proszku oraz spadku cen uzyskiwanych w eksporcie, na poziomie znacząco niższym niż w 2015 r. utrzymywał się wywóz mleka w proszku.

Działania wspierające rynek mleka podjęte w 2016 r.:

- zakupy interwencyjne OMP,

- prywatne przechowywanie OMP,

- prywatne przechowywanie masła,

- pomoc KE na ograniczenie produkcji mleka,

- sprzedaż OMP z zapasów interwencyjnych.

Rynek mięsa

W krajowym skupie żywca rzeźnego utrzymuje się tendencja wzrostowa. W listopadzie 2016 r. (według GUS) skupiono 400 tys. ton żywca, o 1% więcej niż w poprzednim miesiącu i o 13% więcej niż w listopadzie 2015 r. Ogółem w okresie jedenastu miesięcy 2016 r. krajowy skup żywca rzeźnego wyniósł 4,9 mln ton i był o 6% większy niż w analogicznym okresie 2015 r.

Rynek mięsa wieprzowego

W listopadzie 2016 r. (według GUS) do skupu dostarczono 132 tys. ton żywca wieprzowego, o 1% więcej niż w miesiąc wcześniej i o 2% więcej niż w listopadzie 2015 r. Ogółem w okresie od stycznia do listopada 2016 r. krajowe podmioty skupiły 1,7 mln ton żywca wieprzowego, o 1,5% więcej niż w tym samym okresie 2015 r.

Większy niż przed rokiem był również eksport wieprzowiny z Polski. Od stycznia do października 2016 r. z kraju wywieziono 575 tys. ton żywca, mięsa, tłuszczów i przetworów wieprzowych (w ekwiwalencie tusz), o 6% więcej niż w tym samym okresie 2015 r. Udział krajów UE w wolumenie polskiego eksportu zmniejszył się z 81% do 77%, a pozostałych krajów – zwiększył z 19% do 23%. Znaczącymi odbiorcami polskiej wieprzowiny wśród krajów spoza UE była: USA (z 6% udziałem), Hongkong (5%) i Ukraina (4%).

Pierwsza połowa 2016 r. charakteryzowała się zmiennymi trendami cenowymi w odniesieniu do średniej ceny zakupu żywca wieprzowego. W kolejnych miesiącach ub. r. zanotowano wzrost a potem stabilizację poziomu cen, jednak nastąpiło to po bardzo długim okresie uzyskiwania przez rolników niskich cen. Średnia cena zakupu żywca wieprzowego w 2015 r. wyniosła 4,28 zł/kg i spadła o 12% w stosunku do 2014 r. (4,85 zł/kg). W 2016 r. wyniosła ona 4,76 zł/kg i była o 11,2% wyższa w stosunku do 2015 r.

Rynek mięsa wołowego

W czerwcu 2016 r. pogłowie bydła ogółem, w porównaniu z czerwcem 2015 r., obniżyło się o 0,4% do 5,9 mln sztuk na skutek zmniejszenia pogłowia krów o 4,6%. Spadkowi pogłowia krów sprzyjały w I połowie roku relatywnie niskie ceny skupu mleka. Pogłowie cieląt (w wieku poniżej 1 roku) zwiększyło o 3,6% do ponad 1,7 mln szt., a pogłowie młodego bydła o 3,1% do prawie 1,6 mln szt., świadczy to rosnącym zainteresowaniu produkcją żywca wołowego.

W 2016 r. średnia krajowa cena skupu bydła ogółem (według ZSRIR MRiRW) wzrosła do 6,07 zł/kg, tj. o 1,7% w porównaniu z 2015 rokiem i o 5% w stosunku do 2014 roku. Młode bydło w 2016 r. skupowano przeciętnie po 7,03 zł/kg, tj. o 1,8% drożej niż w 2015 r. i o 6,5% w porównaniu do 2014 roku.

W grudniu 2016 r. zakłady mięsne kupowały żywiec wołowy przeciętnie po 6,35 zł/kg, czyli o 5,5% drożej niż w grudniu 2015 r. Wzrostowa tendencja cen utrzymuje się w zbycie wołowiny. W 2016 r. zakłady mięsne objęte monitoringiem ZSRIR MRiRW sprzedawały ćwierćtusze wołowe przeciętnie po 11,34 zł/kg, o 1,3% drożej niż w 2015 r.

W okresie styczeń–październik 2016 r. eksport żywca, mięsa oraz przetworów wołowych i cielęcych wyniósł 358 tys. ton (w ekwiwalencie tusz) i był o 3% mniejszy niż w analogicznym okresie 2015 r.

Większość (88%) eksportowanej wołowiny była kierowana do krajów Unii, przede wszystkim do Włoch (21%), Niemiec (15%) i Holandii (10%). Wśród krajów nienależących do UE importerami wołowiny z Polski były: Izrael oraz Bośnia i Hercegowina (po 3% udziału w wolumenie polskiego eksportu) i Turcja (2%).

Import wołowiny i cielęciny do Polski utrzymuje się na niskim poziomie.

Nadwyżka w handlu wołowiną i cielęciną wyniosła 318 tys. ton wobec 331 tys. ton w okresie dziesięciu miesięcy 2015 r. oraz 945 mln EUR wobec 1 mln EUR.

W 2016 r. średnia krajowa cena skupu bydła ogółem (według ZSRIR MRiRW) wzrosła do 6,07 zł/kg, tj. o 1,7% w porównaniu z 2015 rokiem i o 5% w stosunku do 2014 roku.

Rynek mięsa drobiowego

Polska jest największym producentem mięsa drobiowego wśród krajów Unii Europejskiej. Ponad 90% w krajowej strukturze produkcji mięsa drobiowego stanowi mięso z brojlerów i indyków.

Eksport mięsa drobiowego wyniósł 803,7 tys. ton i był o 118,0 tys. ton (+17,2%) większy niż w okresie I-X 2015 r. (685,7 tys. ton). Główne kierunki to: Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Czechy, Holandia.

Import mięsa drobiowego wyniósł 33,8 tys. ton i był o 3,5 tys. ton (+11,6%) większy niż w okresie I-X 2015 r. (30,3 tys. ton).  Saldo obrotu mięsem drobiowym było dodatnie i wyniosło 769,9 tys. ton.

Eksport drobiu żywego wyniósł 34,5 tys. ton i był o 12,1 tys. ton (+59,0%) większy niż w okresie I-X 2015 r. (22,4 tys. ton). Główne rynki zbytu to Niemcy, Czechy, Ukraina.

Import drobiu żywego wyniósł 88,8 tys. ton i był o 0,6 tys. ton (+0,7%) większy niż w okresie I-X 2015 r. (88,2 tys. ton). Saldo obrotu drobiem żywym było ujemne i wyniosło – 54,3 tys. ton.

W 2016 r. średnia cena skupu kurcząt (wg ZSRIR MRIRW) spadła do 3,31 zł/kg tj. o 4,9% − w porównaniu z 2015 rokiem i o 9,8% w stosunku do 2014 roku.

Źródło: MRiRW