30 stycznia br Krajowa Rada Izb Rolniczych przedłożyła resortowi rolnictwa wniosek o zmianę
przepisów rozporządzenia z dnia 19 czerwca 2007 roku w sprawie szczegółowych
warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Renty
strukturalne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 w
części dotyczącej kwalifikacji osoby fizycznej przejmującej gospodarstwo rolne
od producenta ubiegającego się o rentę strukturalną.
Zmniejszające się zainteresowanie wśród młodych ludzi kontynuowaniem
po rodzicach prowadzenia gospodarstw rolnych jest problemem występującym w
coraz szerszym aspekcie nie tylko w Polsce, ale również w całej Unii
Europejskiej. Wyrażając troskę wobec narastającej
skali tego zjawiska, jako samorząd rolniczy jesteśmy zobligowani do działań
ukierunkowanych na zmianę tej niekorzystnej tendencji, od której uzależniona
jest przyszłość całego sektora. Odpowiedzialność ta spada również na organy
państwa, których zadaniem jest wypracowanie jak najkorzystniejszych rozwiązań
legislacyjnych zachęcających młode, perspektywiczne osoby do podjęcia się trudnego
zawodu rolnika.
Renty strukturalne są jednym z narzędzi przewidzianych w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 mających na celu odwrócenia wyżej opisanego stanu rzeczy. Zdaniem Krajowej Rady Izb Rolniczych, analizując możliwości skorzystania przez rolników z tego działania przez pryzmat obecnie obowiązujących aktów prawnych, po uruchomieniu tej formy pomocy nie będą one jednak spełniać pokładanych w nich nadziei. Przewidziane stosownym rozporządzeniem obostrzenia dotyczące kwalifikacji zawodowych młodych ludzi chcących przejąć po rodzicach gospodarstwo okazać się mogą bowiem w wielu przypadkach progiem nie do przeskoczenia.
Największe kontrowersje i niepokój rolników budzi zapis ust. 3 w art.7 powyższego rozporządzenia definiujący pojęcie stażu pracy w rolnictwie, wg którego jest to „okres, liczony do dnia złożenia wniosku, w którym osoba przejmująca gospodarstwo rolne podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników”. Naszym zdaniem czas przynależności danej osoby do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, bo tak należy czytać przytoczony wyżej przepis, nie powinien być w tym przypadku decydujący, o czym świadczyć mogą przedstawione poniżej konkretne przykłady zgłaszane przez zainteresowanych skorzystaniem z działania rolników do wojewódzkich izb rolniczych:
- syn rolnika, który czeka na przejęcie gospodarstwa po ojcu, ma wykształcenie średnie z tytułem technik mechanik, pracuje w gospodarstwie rodziców oraz w warsztacie samochodowym (pracodawca opłaca za niego składkę ZUS) nie będzie mógł być następcą producenta rolnego ubiegającego się o rentę strukturalną ponieważ nie ma odpowiednich kwalifikacji rolniczych – ma wykształcenie średnie inne niż rolnicze i nie ma co najmniej 3 letniego stażu pracy w rolnictwie w rozumieniu zapisu tego rozporządzenia tj. nie był ubezpieczony w KRUS;
- osoba, która pracuje w gospodarstwie rodziców i jest w trakcie wyższych studiów rolniczych powinna wykazać się 3 letnim stażem w rolnictwie, bo aktualnie ma jedynie świadectwo ukończenia nierolniczej szkoły średniej;
- rolnik z wykształceniem innym niż rolnicze, który prowadzi od kilku lat swoje gospodarstwo rolne i jednocześnie pracuje opłacając składkę ZUS, zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem, również nie może przejąć gospodarstwa od potencjalnego beneficjenta renty strukturalnej.
Niski poziom dochodowości rolnictwa w wielu gałęziach produkcyjnych powoduje poszukiwanie alternatywnych źródeł dochodów, co przedkłada się na formalną sytuację ubezpieczenia społecznego osób łączących inne zawody z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Dlatego też, jako samorząd rolniczy wyrażamy pogląd, iż rozwiązaniem wychodzącym naprzeciw dostosowaniu przepisów do panujących w naszym kraju warunków jest przywrócenie zasady obowiązującej w poprzednim okresie programowania, tj. określonej w rozporządzeniu z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na uzyskiwanie rent strukturalnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich, zgodnie z którą wymóg kwalifikacji rolniczych był spełniony w przypadku stażu pracy przejmującego w gospodarstwie rolnym od 16 roku życia.
Zdaniem samorządu rolniczego mnożenie warunków, jakie musi spełniać przejmujący gospodarstwo, nie ma żadnego uzasadnienia, ponieważ rolnik – beneficjent renty strukturalnej sam jest zainteresowany, aby dorobek swojego życia oddać osobie do tego przygotowanej i stanowiącej solidny gwarant kontynuowania działalności. W przypadku dominujących w Polsce gospodarstw rodzinnych, najodpowiedniejszą osobą jest potomek rolnika, a więc naturalny następca, który od dziecka w tym gospodarstwie pracował i przyczyniał się do jego rozwoju.
Mając na uwadze potrzebę formalnego poświadczenia faktycznego stażu pracy następcy w gospodarstwie rolnym, proponujemy, aby honorowanymi dokumentami potwierdzającym okres pracy w gospodarstwie rolnym były:
- dokument stwierdzający okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników z tytułu prowadzenia działalności rolniczej lub pracy w gospodarstwie rolnym w charakterze domownika lub
- oświadczenie osoby pracującej w gospodarstwie rolnym o okresie wykonywanej pracy w tym gospodarstwie, potwierdzone oświadczeniem posiadacza gospodarstwa rolnego, w którym była wykonywana praca lub
- dokument potwierdzający okres posiadania gospodarstwa rolnego, wraz z oświadczeniem o okresie prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie.
Zdaniem samorządu rolniczego, złożenie oświadczenia osoby pracującej w gospodarstwie rolnym o okresie wykonywanej pracy w tym gospodarstwie od 16 roku życia, potwierdzone oświadczeniem posiadacza gospodarstwa rolnego, w którym była wykonywana praca jest wystarczającym dowodem posiadania kwalifikacji przez osobę przejmującą gospodarstwo.
Jednocześnie zwracamy się o rozszerzenie listy kierunków pierwszego i drugiego stopnia oraz jednolitych studiów magisterskich, których ukończenie uznaje się za kwalifikacje zawodowe przydatne do prowadzenia działalności rolniczej, wymienionych w stosownym załączniku do rozporządzenia z dnia 19 czerwca 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Renty strukturalne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz rozporządzenia z dnia 17 października 2007 roku w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Naszym zdaniem wspomniana lista winna umożliwiać tytułowanie posiadaniem takich kwalifikacji również absolwentów wydziałów ekonomiczno-rolniczych. W dużej mierze bowiem na ten kierunek studiów decydują się dzieci rolników wiążące swoją przyszłość po ukończeniu studiów właśnie z gospodarstwem rolnym. Dodatkowym argumentem przemawiającym o słuszności takiego rozszerzenia może być tu również obecna lista zagadnień, które obejmuje program studiów podyplomowych uznanych w przytoczonych regulacjach za związane z rolnictwem. Mianowicie, wymieniony tam agrobiznes jest jedną ze specjalności prowadzoną właśnie na wydziałach ekonomiczno-rolniczych.
Ponadto, Krajowa Rada Izb Rolniczych, popierając stanowiska wojewódzkich izb rolniczych w sprawie wspomnianych już wyżej załączników aktów wykonawczych do działań PROW 2007-2013 „Renty strukturalne” oraz „Ułatwienie startu młodym rolnikom”, wnosi o rozszerzenie:
- wykazu zawodów i specjalności o zawód: mechanik maszyn rolniczych;
- wykazu tytułów kwalifikowanych o tytuł: robotnik w zawodzie rolnik.
Brak wyżej wymienionych w załącznikach wynika ze zmian, jakie nastąpiły w systemie kształcenia rolników. Jeszcze kilka lat temu nie było możliwości zdobycia zawodu mechanik operator maszyn rolniczych. Klasy kształcące w tym kierunku pojawiły się później, zastępując wcześniejsze profile przygotowujące do zawodu mechanika maszyn rolniczych. Nadmienić należy, że program kształcenia nie uległ jednak zasadniczej zmianie, a co za tym idzie, oba zawody są sobie równoznaczne. W związku z powyższym, osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje nie mają możliwości prawnych z nich skorzystania. Niedociągnięciem wydaje się również fakt pominięcia w załącznikach tytułu robotnik w zawodzie rolnik, który uzyskiwany jest przez osoby kończące szkoły dla dorosłych działające na podstawie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych.
