14 maja Zarząd KRIR przekazał swoje uwagi do projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Orydnacja podatkowa. Rozumiejąc przesłanki do wprowadzenia przez resort finansów „instytucji odpowiedzialności solidarnej”, aby zwiększyć skuteczność walki z oszustami na rynku obrotu wyrobami stalowymi, paliwami i złotem nieobrobionym z uwagi na niespotykaną skalę występowania w Polsce w stosunku do innych państw UE- samorząd rolniczy zauważył, że odpowiedzialnością solidarną objęci będą podatnicy podatku od towaru i usług na rzecz których dokonano dostawy towarów wymienionych w ustawie (wyroby stalowe, paliwa i złoto) oraz jeżeli w momencie dokonania dostawy towarów podatnik wiedział, lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku lub jej część, przypadająca na tę lub na wcześniejszą albo późniejszą dostawę tych towarów, nie została lub nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego.
Za „uzasadnione podstawy”, uważa się szczególne okoliczności towarzyszące dostawie towarów lub szczególne warunki na jakich została ona dokonana. Chodzi tutaj o przypadki, gdy cena za dostarczone podatnikowi towary była niższa od wartości rynkowej. To domniemanie mógłby podatnik obalić, wykazując, że te okoliczności nie wiązały się z niewpłaceniem podatku, przypadającego na dostawę tych towarów, na jakimkolwiek etapie ich obrotu.
Powyższe przepisy powinny być doprecyzowane, bowiem istnieją obawy, że instytucja ta będzie wykorzystywana do nadużyć kontrolnych ze strony urzędów skarbowych. Trudno byłoby obalić w praktyce wspomniane domniemanie, bowiem niższa cena rynkowa może być - i często jest - normalnym elementem gry rynkowej, będącej przejawem zdrowej konkurencji. Niekoniecznie nabywca musi, czy też powinien podejrzewać, że ta cena jest wynikiem nadużyć dostawcy, który nie zamierza odprowadzić od tej transakcji podatku VAT. Redakcja tego przepisu będzie miała istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania całej instytucji solidarnej odpowiedzialności.
Wprowadzenie wyżej wskazanej zasady domniemania działania w złej wierze przez nabywcę godzi rażąco w konstytucyjną zasadę domniemania niewinności obywatela i człowieka określoną w art. 43 ust. 3 Konstytucji RP. To państwo powinno udowodnić nabywcy towarów działanie w złej wierze mające na celu osiągnięcie korzyści majątkowej. Dopóki taki dowód nie zostanie przeprowadzony przez organy kontrolne nabywca towarów nie odpowiada za zaległości podatkowe.
W chwili obecnej postępowanie podatkowe w sprawie transakcji fikcyjnych, tzw. firm słupów, mających na celu wyłudzenie VAT uregulowane jest w art. 199a Ordynacji Podatkowej, gdzie postanowiono, jeżeli pod pozorem dokonania czynności prawnej dokonano innej czynności prawnej, skutki podatkowe wywodzą się z ukrytej czynności prawnej.
Przykładem jest wiele postępowań podatkowych prowadzonych przez Urząd Kontroli Skarbowej w Białymstoku i naliczanie wielomilionowych podatków dla podatników m.in. podatku VAT. Na tej podstawie są prowadzane postępowania w sprawie zabezpieczeń majątkowych na podstawie art. 33 Ordynacji podatkowej. Skutek jest taki, podatnik obarczony zasadą domniemania winy, posiada zblokowane konta i zabezpieczony majątek, może udowadniać całymi latam i swoją niewinność. Wojewódzkie Sądy Administracyjne prawie we wszystkich przypadkach orzekają naruszenie przepisów prawa i zasady domniemania niewinności przez organy kontrolne. Przykładem takim jest Wyrok NSA z dnia 25.04.2013 sygn akt I FSK 828/12, wyrok NSA w Białymstoku sygn..akt I FSK 59/12 , gdzie rozpatrywano sprawę transakcji pozornych. Sprawy się kończą wyrokami orzekającymi na korzyść podatników, a skarb państwa opłaca ogromne koszta, min. Sądowe.
W tej chwili w Polsce działa około 400 Urzędów Skarbowych, 16 Urzędów Kontroli Skarbowej i 16 Izb Skarbowych. W Ustawie o kontroli Skarbowej istnieją zapisy dotyczące prawa dokonywania czynności operacyjno rozpoznanych, prowadzenie kontroli skarbowych wobec podatnika bez jego wiedzy. Istnieje również prawo podsłuchiwania rozmów telefonicznych, przeglądania korespondencji i wiele innych metod inwigilacji podatnika.
Dlatego też wprowadzenie nowych jeszcze bardziej rygorystycznych przepisów doprowadzi do nadużyć prawa przez organy podatkowej wobec podatnika, które i tak jest wielokrotnie nadużywane. Doprowadzi to również do nadmiernego fiskalizmu i do blokowania rozwoju działalności gospodarczej, w szczególności chodzi tu o kaucje gwarancyjne.
Obecnie w postępowaniu organów podatkowych funkcjonuje zasada domniemania opodatkowania polegająca na tym, że Organy kontroli skarbowej na siłę szukają podatków z niczego, co godzi w drugą konstytucyjną zasadę wynikającą z art. 217 Konstytucji.
Dlatego w stosunku nabywcy towarów wrażliwych powinno być wyłączone stosowanie przepisów Rozdziału 3 Ordynacji podatkowej pt. „Zabezpieczenie wykonywania zobowiązań podatkowych” w trakcie postępowania podatkowego oraz powinno się wprowadzić zasadę domniemania niewinności nabywcy towarów wrażliwych określonych w tab . 13 projektu ustawy.
Przedłożony projekt wydaje się szkodliwy społecznie, a regulacje prawne dotyczące zwalczania nadużyć w podatku VAT są zawarte w Ustawie o Kontroli skarbowej, Ustawie Kodeks Karny, Kodeks Karny Skarbowy, Ustawie Ordynacja podatkowa i ustawie o podatku od towarów i usług. Państwo w tej chwili posiada środki techniczne i prawne do zwalczania nadużyć.
Prace legislacyjne powinny być skierowane do wprowadzenie zasady odwrotnego opodatkowania w handlu wrażliwymi towarami, tak jak to uczyniono przy handlu złomem, czy przy wewnątrzwspólnotowych nabyciach towarów. Wtedy nabywca by odpowiadał w całości za zobowiązanie w podatku VAT.
Do działu Xa „odpowiedzialność podatkowa nabywcy w szczególnych przypadkach”:
Zasada solidarnej odpowiedzialności w zaproponowanym kształcie może być groźna dla mniejszych przedsiębiorców, w tym rolników. Bo zgodnie z wymieniona zasadą ,jeżeli dostawca towarów lub usług nie zapłaci podatku należnego dla urzędu skarbowego to fiskus będzie mógł domagać się zapłaty zaległości podatkowych od nabywcy. A takie rozwiązanie prawne może spowodować, podobną sytuację jak z podwykonawcami przy budowie dróg. Jedna potężna firma może rozłożyć „na łopatki” znaczną ilość uczciwych odbiorców towaru. Dlatego tez ważne jest określenie limitu wartości nabywanych w określonym miesiącu towarów wrażliwych od jednego dostawcy. Zaproponowana kwota w projekcie rozporządzenia powinna być wyższa niż 100 000,00 zł.
Żaden wprowadzony przepis nie zapobiegnie całkowicie i nie będzie barierą dla oszustów, tym bardziej, że gdy przepis wejdzie w życie ten kto chce oszukać, odpowiednio się do tego przygotuje i pozbawi się, przepisując, swój majątek. Będzie wiedział przeto, że odpowie z nim solidarnie ten kto kupił (nawet gdy nie miał wiedzy na ten temat, będzie odpowiadał całym swoim majątkiem do 3 lat wstecz).
Projektowany przepis ust. 3 art. 105 a ww. ustawy będzie dawał możliwość zbyt szerokiej interpretacji przepisów urzędnikom urzędów skarbowych i dowolności interpretacyjnych, bowiem brzmienie: „Podatnik miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku lub jej część, przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę towarów nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego, jeżeli okoliczności towarzyszące tej dostawie towarów lub warunki na jakich została ona dokonana odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie tymi towarami, w szczególności jeżeli cena za dostarczone podatnikowi towary była niższa od ich wartości rynkowej”, oraz ust. 4 pkt. 3 „w przypadku gdy podatnik wykaże, że szczególne okoliczności towarzyszące dostawie towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy, lub szczególne warunki na jakich została ona dokonana były uzasadnione zwykłą praktyką handlową, w szczególności przyznanym rabatem”- będzie dawało taką możliwość.
Kto udowodni i w jaki sposób, że nie wiedział, że kupuje od oszusta podatkowego?
Zdaniem samorządu rolniczego, nieprecyzyjne są zapisy dotyczące tzw. domniemanego działania w złej wierze przez nabywcę, jeżeli cena odbiega od ceny rynkowej. Działalność wolnorynkowa ma to do siebie, że oferowane ceny są różne a nabywca ma prawo wyboru, szczególnie ma to zastosowanie do ceny paliwa.
W ust. 4 art. 105 a należy dodać – „do rolników zakupujących na potrzeby gospodarstwa do zbiorników paliwa wykorzystywanego w tym gospodarstwie”.
Rzadko, który rolnik zaopatruje się w paliwo do gospodarstwa w stacji benzynowej. Wielu rolników prowadzących duże gospodarstwa posiada własne zbiorniki na paliwo (z uwagi na duże zużycie podczas prac polowych) - są to zbiorniki o pojemności 500 l, 1000 l, 2500 l, a nawet 10 000 l. Zaopatruje się więc w paliwo nie na stacjach benzynowych a kupuje z hurtowni paliw. Ceny wtedy są zwykle dużo niższe - nawet o 20- 50 gr za litr.
Powstaje pytanie: jak rolnik ma sprawdzić, czy nie kupuje z transakcji karuzelowego oszustwa, a odpowie całym swoim majątkiem, przy dowolności interpretacyjnej przepisów przez urzędników i to dotyczy odpowiedzialności do 3 lat wstecz.
Również przesłanka do objęcia nabywcy odpowiedzialnością, określona w art. 105a, ust.3, jest zbyt ogólnikowa (uzasadnioną podstawą do oceny czy kwota podatku VAT należnego nie została lub nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego ma być w szczególności niższa cena towaru od jego wartości rynkowej). Dla rolników – płatników podatku VAT oznacza to tyle, że w sytuacji gdy spotka na rynku tańszy olej napędowy powinien odstąpić od transakcji, chyba że w jakiś sposób wykaże, że niższa cena nie wiązała się z niewpłaceniem podatku przypadającego na dostawę tego towaru na jakimkolwiek etapie obrotu.
Nie jest tu dużą ulgą, że w zakres tej odpowiedzialności nie wejdą odsetki za zwłokę od tych zaległości (naliczone w okresie przed wydaniem decyzji orzekającej o odpowiedzialności).
Zasada odpowiedzialności nabywców za zobowiązanie podatkowe sprzedawców wydaje się, że jest przerzuceniem na kupujących części strat budżetu państwa z tytułu działalności przestępczej wyłudzających podatek VAT. Sankcjonowanie kupującego za działalność sprzedającego nie powinno mieć miejsca, ponieważ nabywca nie ma możliwości sprawdzenia, czy dostawca towarów wyłudza podatek.
Biorąc powyższe pod uwagę, Zarząd KRIR wniósł o uwzględnienie uwag i sformułowanie tak przepisów, aby nie umożliwiały dowolności w ocenie dla urzędnika oraz wprowadzenie wytycznych ich stosowania dla rolników.
