W związku z trwającymi konsultacjami społecznymi „Wstępnego Zarysu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (PROW 2014-2020)” oraz pracami Zespołu-Grupy Roboczej wspierającej prace nad przygotowaniem PROW 2014-2020, w którego skład wchodzą przedstawiciele KRIR – Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych przekazał w dniu 14 maja br. wstępne uwagi do ww. dokumentu. Poniżej zamieszczono pełną treść przekazanych uwag:
KRIR/564/W/2013 Warszawa, 2013.05. 14
Szanowny Pan
Stanisław Kalemba
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Szanowny Panie Ministrze,
W związku z trwającymi konsultacjami społecznymi „Wstępnego Zarysu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (PROW 2014-2020)” oraz pracami Zespołu-Grupy Roboczej wspierającej prace nad przygotowaniem PROW 2014-2020 – Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych przedstawia poniżej wstępne uwagi do ww. dokumentu.
Uwagi ogólne
Samorząd rolniczy doceniając wczesne rozpoczęcie prac nad przygotowaniem Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020, które muszą trwać równolegle z pracami nad ostatecznym kształtem rozporządzenia Parlamentu i Rady Europejskiej w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, zauważa jednak, że znacznie ograniczone środki finansowe na II filar WPR dla Polski (11, 5 mld euro) wobec 13,4 mld euro w perspektywie 2013-2020 oraz planowane przesunięcie 25% z II na I filar (w wysokości ok. 2,5 mld euro) a także konieczność zabezpieczenia środków na kontynuację wieloletnich działań (zobowiązań) z poprzedniego okresu programowania na poziomie 1,3 mld euro oraz konieczność przeznaczenia 25% środków na działania rolno-środowiskowo-klimatyczne i 5% na Leadera - powodują, iż wybór działań w ramach PROW 2014-2020, aby sprostać priorytetom narzuconym przez KE, a przede wszystkim osiągnąć cel, aby polskie rolnictwo było konkurencyjne wobec nie tylko europejskiego („Starej Europy”) ale i na rynkach światowych – musi być poprzedzony analizą celu jaki Rząd Polski chce osiągnąć w tej i przyszłej perspektywie. Nie wystarczy tu, zdaniem Zarządu KRIR, tylko ocena ex-ante, która ma być wykonana zgodnie z założeniami unijnymi przez niezależny zespół ekspertów. Sama ocena nie zapewni weryfikacji przyjętych założeń i optymalizacji efektów mechanizmów wsparcia finansowego ani nie przyczyni się do poprawy jakości Programu, jak nie będzie poprzedzona przez Rząd analizą celu, do którego mają doprowadzić działania PROW.
Przyjęte założenie zamieszczenia 21 działań w PROW 2014-2020 – może spowodować, że środki te zostaną znacznie rozproszone i mogą nie przynieść oczekiwanych rezultatów.
Dlatego też tak ważne jest, aby zapewnić zrównoważony i wielofunkcyjny rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich i niezbędne jest racjonalne wykorzystanie wspólnych instrumentów. Stąd też wnioskujemy, aby środki finansowe przeznaczone na rozwój obszarów wiejskich były wydzielone z Funduszu Spójności ze szczególnym zaznaczeniem, iż są to środki przeznaczone na wsparcie obszarów wiejskich, aby osoby decyzyjne na poziomie województw w RPO czy kraju w Krajowym Programie Operacyjnym nie mogły zadysponować inaczej tych środków.
Ponadto, powstają wątpliwości, czy Narodowy Program Odnowy Melioracji i Rozwoju Retencji opracowywany w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w posiedzeniach którego biorą udział przedstawiciele Rządu z: Ministerstwa Środowiska, Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji a także Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej oraz przedstawiciele Marszałków Województw, który ma zawierać analizę stanu urządzeń melioracji i retencji, identyfikację problemów, a także określenie potrzeb na 5 i 20 lat a podany w dokumencie resortu rolnictwa z dnia 17 września 2012 r. „Najważniejsze zadania do realizacji przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi” – będzie miał szansę realizacji, gdy środki zaplanowano, aby nie finansować z PROW 2014-2020, w ramach polityki spójności.
Generalnie opowiadamy się za założeniem sformułowania jednego krajowego PROW z pogłębioną jego regionalizacją polegającą na dokonaniu podziału części całkowitego budżetu programu PROW (poza działaniami horyzontalnymi) na pule przeznaczone dla poszczególnych województw, ale jest nie do zaakceptowania zapis, że tylko Samorządy Województwa będą określały, które z działań i w jakim wymiarze finansowym powinny zostać wdrożone. Uważamy, że powinien znaleźć się zapis, że propozycje Samorządu Województwa muszą być konsultowane i zaakceptowane przez właściwą miejscowo izbę rolniczą.
Przedłożony materiał przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jak sama nazwa określa „Zarys” jest bardzo ogólnikowy, stąd trudno odnosić się do wielu rozwiązań. Nie podano np. które z działań MRiRW uważa za horyzontalne. Jednakże poniżej podaje się następujące uwagi szczegółowe dot. zapisów poszczególnych priorytetów i działań w ramach tych priorytetów:
Uwagi szczegółowe
W ramach wstępnie przyjętych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi sześciu priorytetów nowej perspektywy PROW:
1. Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich;
2. Poprawa konkurencyjności wszystkich sektorów rolnictwa i zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych;
3. Poprawa organizacji łańcucha żywnościowego i promowanie zarządzania ryzykiem w rolnictwie;
4. Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zależnych od rolnictwa i leśnictwa;
5. Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach rolnym, spożywczym i leśnym;
6. Zwiększenie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich.
zgłaszamy uwagi do działań w ramach ww. priorytetów
Ad 1. Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich
W ramach priorytetu 1 na str. 9 w akapicie drugim po wyrazach „z czynnym udziałem doradztwa” należy dodać wyrażenie „i izb rolniczych”.
Izby rolnicze stanowią bowiem samorząd gospodarczy rolników i mogą być doskonałym „łącznikiem i przekaźnikiem innowacji” pomiędzy nauką – instytutami i uczelniami a praktyką, czyli zastosowaniem przez rolników członków izb rolniczych. Ta sama uwaga dotyczy ostatniego akapitu - przy współpracy izb rolniczych.
Działanie: Transfer wiedzy i innowacji:
Działanie to stanowi bardzo ważny instrument we wdrażaniu WPR oraz rozwoju obszarów wiejskich. Transfer wiedzy i działania informacyjne powinny odbywać się nie tylko w postaci tradycyjnych kursów szkoleniowych, ale także być dostosowane do potrzeb rolników, środowiska rolniczego i rozwoju obszarów wiejskich. Z tego względu należy szczególnie wspierać warsztaty czy programy wizyt studyjnych w gospodarstwach rolnych, poprzez rozpowszechnianie najlepszych praktyk rolnych. Ta forma jest najbardziej przekonywująca i umożliwiająca przekazywanie wiedzy. Rolnicy powinni być też szkoleni w zakresie przetwórstwa rolno-spożywczego jako wartości dodanej w gospodarstwie (szczególnie gospodarstwa małe i średnie).
Ponadto, należy również doprecyzować, co należy rozumieć pod pojęciem baza wiedzy. Nie jest też jasne, czy w tym działaniu zawarte będzie obecne działanie PROW 2007-2013 „Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie”.
Samorząd rolniczy jest przeciwny zryczałtowanej formie pomocy. Nie jest to jasne
i powinno zostać doprecyzowane i wyjaśnione.
Działanie: Doradztwo:
Pozytywne jest kontynuowanie usług doradczych dla gospodarstw rolnych, powinny one stanowić dla rolników dalsze wsparcie w ramach prowadzenia gospodarstwa rolnego pod warunkiem jednak, że usługi te będą wykonywana w sposób rzetelny i zgodny z przepisami prawa. Cele szczegółowe 1A, 1B i 1C realizowane mogą być zarówno przez ODR-y jak i Izby Rolnicze. Należy więc uzupełnić stosownie te cele oraz uzasadnienie. Ważnym i koniecznym jest wzmocnienie powiązań pomiędzy sektorem naukowo-badawczym a praktyką gospodarczą w czym istotnie pomóc mogą oprócz podmiotów doradztwa i nauczycieli – izby rolnicze.
Jako beneficjenta w celu 1A i 1B (str. 31) należy dopisać izby rolnicze, a w celu 1C po Centrum Doradztwa Rolniczego – Krajową Radę Izb Rolniczych.
Samorząd rolniczy jest przeciwny zryczałtowanej formie pomocy tym bardziej, że beneficjentem działania są tu podmioty doradcze. Obecny system nie jest systemem, który przynosi oczekiwane rezultaty i wymaga uszczelnienia, przy czym procedury tego działania powinny być proste do zastosowania przez rolnika. Należy również doprecyzować, że podmioty te muszą być uprawnione i akredytowane przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Działanie: Współpraca:
W tym działaniu należy szerzej rozwinąć pojęcie grup operacyjnych EPI (Europejskiego Partnerstwa na rzecz Innowacji), klastrów (czy chodzi tu o współpracę przedsiębiorstw z jednostkami naukowo-badawczymi i władzami publicznymi, czy może być węższe pojęcie dwóch partnerów jak informuje się na str. 64). Należy to wyjaśnić, tym bardziej, że przewidziano różny okres wsparcia dla tworzenia i rozwoju klastra (maks. 4 lata), powiązania kooperacyjnego klastra (maks. 3 lata) i tworzenia i funkcjonowania grup operacyjnych EPI (maks. 7 lat).
Ad 2, W ramach priorytetu 2: Poprawa konkurencyjności wszystkich sektorów rolnictwa i zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych
Działanie: Modernizacja gospodarstw rolnych:
W sposób priorytetowy w ramach działań inwestycyjnych i modernizacyjnych gospodarstw rolnych powinny być traktowane inwestycje, które wiążą się ze spełnieniem wymogów wynikających z gospodarowania na obszarach OSN. Takie przyzwolenie daje zapis art. 18 pkt. 4b projektu Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego - Inwestycje w środki trwałe.
„18. 4b. Gdy prawodawstwo unijne nakłada na rolników nowe wymogi, przyznane może zostać wsparcie na inwestycje służące realizacji tych wymogów maksymalnie na 24 miesiące od dnia, w którym stają się one obowiązkowe dla gospodarstwa rolnego zgodnie z odpowiednim prawodawstwem unijnym.”
Wsparcie powinny otrzymać także inwestycje i modernizacja prowadzone w gospodarstwach zajmujących się hodowlą macior i prosiąt tym bardziej, że w kraju tworzy się Rządowy program wsparcia trzody chlewnej.
Ważne jest też, aby wspierać gospodarstwa z produkcją zwierzęcą, np. produkcją bydła mięsnego czy mlecznego.
Należy rozważyć, posługiwanie się w przepisach dotyczących PROW nazewnictwem gospodarstwa rodzinnego - zgodnie z przepisem art. 23 Konstytucji RR – podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo rodzinne.
Należy zauważyć, że w działaniu „Modernizacja gospodarstw rolnych” nie może zostać stworzonych zbyt wiele ograniczeń - zapis, iż z pomocy mogą skorzystać podmioty, które przejdą restrukturyzację niesie wiele wątpliwości wykluczania niektórych rolników.
W związku z zakończeniem w 2013 r. możliwości skorzystania z kredytów preferencyjnych na zakup ziemi, beneficjenci w ramach tego działania powinni mieć możliwość skorzystania z pomocy na zakup ziemi.
Działanie: Premia dla młodych rolników:
Wsparcie udzielane „Młodym rolnikom” to działanie bardzo pożądane, w sytuacji starzejącego się społeczeństwa na wsi, ale nie do zaakceptowania są zapisy dotyczące formy pomocy finansowej wypłacania premii - przynajmniej w dwóch ratach. Wnosimy, aby premia dla młodych rolników była wypłacana jednorazowo jak dotychczas. Zaproponowanie wypłaty premii co najmniej w dwóch ratach może narażać młodych rolników na dodatkowe koszty np. kredyt oraz oznaczać, że premia może być wypłacona dopiero po zrealizowaniu poszczególnych etapów inwestycyjnych.
Działanie: Restrukturyzacja małych gospodarstw:
Należy zdefiniować już na etapie zarysu programu małe gospodarstwa. Czy będą one zróżnicowane obszarowo w zależności od regionu. Ponadto, aby uniknąć błędów z poprzednich okresów programowania, jakie Polska popełniła przy działaniu dla gospodarstw niskotowarowych należy ściśle sprecyzować realizację restrukturyzacji tych gospodarstw poprzez biznesplan. Grant nazywany start-up sugeruje raczej zaliczkowanie i pieniądze na start, natomiast w formie pomocy finansowej przewiduje się wypłacanie premii w co najmniej dwóch ratach. Należy więc doprecyzować to. Należy domniemywać, że druga część będzie wypłacana po zrestrukturyzowaniu gospodarstwa (powinno to być mierzalne).
Ad 3. W ramach priorytetu 3: Poprawa organizacji łańcucha żywieniowego i zarządzania ryzykiem.
Działanie: Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych:
Systemy zapewniania jakości produktów rolnych i żywności stanowią ciągle w Polsce nieuregulowaną materię. Z jednej strony hasłowo informuje się o zdrowej żywności, skracaniu łańcucha dostaw, ale z drugiej strony rolnicy mogą wytwarzać a następnie sprzedawać jedynie nieprzetworzone produkty roślinne i zwierzęce. Sprzedaż przetworzonej żywności odbywa się obecnie poza legalnym obrotem, w tzw. szarej strefie.
Ponadto, barak jest obecnie w Polsce systemów jakości. Należy wpisać wprost o jakie systemy chodzi. W Polsce mamy znak jakości Poznaj Dobrą Żywność, PQS oraz QAFP – ale znaki te nie są znane i rozpoznawalne przez większość polskich rolników i zna je mało konsumentów. Należy zwrócić uwagę, że nawet roczne przesunięcie rozpoczęcia funkcjonowania nowego PROW 2014-2020 nie pozwoli, bo 1,5 roku jest to za krótki czas, na stworzenie systemów jakości.
Rozpoczęte w zeszłym roku prace przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi nad założeniami projektu ustawy o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, przysłane przy piśmie z dnia 30 kwietnia 2012 r., znak: PKoz-kz-0221-2/12(130/568), mimo słusznych i celowych założeń: utworzenia krajowego systemu jakości wieprzowiny, służącego do wyróżniania mięsa wieprzowego wysokiej jakości oraz jego przetworów, wdrożenia systemu produkcji lokalnej i sprzedaży bezpośredniej produktów rolnych i środków spożywczych oraz określenia trybu uznawania prywatnych systemów jakości żywności (PQS i QAFP) za krajowe i zaangażowanie w te działania Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych oraz Krajowej Rady Izb Rolniczych – jako przedstawiciela i reprezentanta wszystkich polskich rolników – z niewiadomych przyczyn, zostały zawieszone lub zaprzestane. Rok pracy nad systemami jakości został więc zaprzepaszczony. Powstaje więc pytanie jakie systemy jakości będziemy w ramach tego działania wspierać, czy wielkich międzynarodowych korporacji spożywczych, które mają swoje systemy jakości? Tym bardziej, że nie jest jasno sprecyzowane czy beneficjentem tego działania będzie producent rolny, bo może być i osoba prawna czyli spółka i jest niedookreślone, że może być to tylko np. mikro i małe przedsiębiorstwo.
Samorząd rolniczy sprzeciwia się więc takiemu dofinansowaniu i podejściu do systemów jakości w PROW 2014-2020.
Działanie: Przetwórstwo i marketing produktów rolnych:
Działanie to jest przeznaczone w celu koncentracji produkcji (z uzasadnienia str. 38 Zarysu)
i jednocześnie celem jest lepsze zintegrowanie głównych producentów z łańcuchem żywnościowym poprzez systemy jakości, promocję na rynkach lokalnych i krótkie cykle dostaw, a skoro jest umieszczone w priorytecie 3 Poprawa organizacji łańcucha żywieniowego i promowanie zarządzania ryzykiem w rolnictwie – Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych jest przeciwny, aby beneficjentem tego działania były też średnie przedsiębiorstwa, bo nie skróci to łańcucha żywnościowego. W definicji średniego przedsiębiorstwa określono zatrudnienie średnioroczne do 250 pracowników, roczny obrót musi nie przekroczyć 50 mln EUR lub całkowity bilans roczny nie przekraczający 43 mln EUR. Na warunki Polski są to duże firmy i takie głownie będą korzystać z tego działania, co nie skróci łańcucha dla rolnika, to nie rolnik będzie korzystać na tym działaniu nawet pośrednio.
Działanie: Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich:
Przy działaniach mających na celu tworzenie, ulepszanie lub rozbudowę infrastruktury o małej skali należy zwrócić uwagę, że już obecnie z PROW 2007-2013 powstało wiele pięknych świetlic, które świecą pustkami, bo brak jest środków finansowych na zatrudnienie osoby. W przyszłym działaniu należy powiązać środki finansowe na inwestycje ze zobowiązaniem samorządu do korzystania z „projektów miękkich” i zatrudniania osób na obszarach wiejskich w celu prawidłowego wykorzystywania i funkcjonowania obiektu.
Samorząd rolniczy jest przeciwny pomocy z tego działania na inwestycje związane z budową dróg lokalnych. Inwestycje te powinny być finansowane z Funduszy Strukturalnych i Funduszy Spójności, tym bardziej w kontekście zmniejszonych środków finansowych na PROW, a także braku jasności co do możliwości prawnych i wyrażenia zgody przez KE na finansowanie takich inwestycji z PROW 2014-2020.
Działanie to powinno zakładać budowę małych ubojni w gminach lub w powiatach, które mogłyby przyczynić się do skrócenia łańcucha żywnościowego.
Ponadto do beneficjentów działania należy również dopisać samorządy powiatowe w przypadku ubojni oraz osoby prawne, które również mogą inwestować w małe targowiska, dziedzictwo kulturowe wsi czy infrastrukturę małej skali.
Działanie: Tworzenie grup producentów:
Samorząd rolniczy wnioskuje o:
- zwrot kosztów dofinansowania np. kontroli za certyfikację grupy (grupa robi certyfikat na obrót produktem ekologicznym i nie ma zwrotu);
- przywrócenie działania na dofinansowanie na 75% dla grup producenckich przy inwestycjach; preferowane są duże grupy przetwórcze, a małe grupy nie mają możliwości uznania za koszt kwalifikowany zakupu maszyn do produkcji podstawowej (na zakup wspólnych maszyn do zasiewu, do zbioru).
- możliwość utworzenia funduszu umożliwiającego zrzeszanie się grup producenckich (ekologicznych);
- utrzymanie okresu 90 dni na składanie wniosków o dofinansowanie grupy (przez okres 5 lat);
- uproszczenie zasady powoływania małych przetwórni przy małych grupach.
Nie znajdujemy w priorytecie 3 - Zarządzanie ryzykiem - działania związanego ze wsparciem z budżetu UE ubezpieczeń upraw i zwierząt (jako dodatkowy system wspomagający system krajowy dotyczący ubezpieczeń upraw i zwierząt), o czym wielokrotnie przedstawiciele resortu rolnictwa informowali. Dlatego też należy go zamieścić, aby rzeczywiście rolnicy zaczęli powszechnie korzystać z ubezpieczeń upraw roślin i zwierząt.
Należałoby również wziąć pod uwagę możliwość wsparcia dla rolników z tytułu utrzymującej się dużej populacji zwierzyny leśnej, która powoduje coraz większe niezadowolenie rolników z tytułu braku możliwości skorzystania z odszkodowań za wyrządzone szkody w uprawach rolnych.
W ramach tego priorytetu należałoby zastanowić się nad utworzeniem działania wspierającego cały system ubezpieczeń upraw i zwierząt w rolnictwie, stosownie do przepisów art. 37 i 39 projektu ROZPORZĄDZENIA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADY w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Przepisy dotyczące Zarządzania ryzykiem stanowią o możliwości tworzenia funduszu wspólnego inwestowania. Art. 37 pkt 4b stanowi, że Fundusz wspólnego inwestowania oznacza system akredytowany przez państwo członkowskie zgodnie z jego prawem krajowym, który umożliwia stowarzyszonym rolnikom ubezpieczanie się i za pomocą którego wypłacane są tym rolnikom […] rekompensaty za straty gospodarcze spowodowane niekorzystnymi zjawiskami klimatycznymi lub wystąpieniem choroby zwierząt lub roślin lub inwazją organizmów szkodliwych lub incydentem środowiskowym lub za straty spowodowane przez dzikie zwierzęta.
O funduszach takich, jak np. planowany w założeniach przez resort rolnictwa Fundusz Gwarantowanych Świadczeń za Sprzedane Produkty Rolne informowano już w dokumencie z dnia 17 września 2012 r. „Najważniejsze zadania do realizacji przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi”.
Biorąc powyższe pod uwagę, samorząd rolniczy informuje, że w priorytecie 3 dotyczącym m.in. zarządzania ryzykiem w rolnictwie nie wystarczy tylko zaplanowane przez resort rolnictwa działanie: „Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych i katastrof oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych”. Tym bardziej, że wystąpienie klęsk żywiołowych i katastrof jest trudne do przewidzenia, dlatego uzasadnione jest podjęcie w PROW odpowiednich działań zaradczych w celu szybkiej likwidacji skutków jak również ich zapobiegania.
Dlatego też należy go uzupełnić o działania przedstawione powyżej.
Ad 4. W ramach priorytetu 4 Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zależnych od rolnictwa i leśnictwa
Działania: rolnośrodowiskowoklimatyczne, „Płatności dla obszarów Natura 2000”, „Rolnictwo ekologiczne”:
W programach działania rolnośrodowiskowoklimatyczne należy wprowadzić płatność do trwałych użytków zielonych w pakiecie Zrównoważonym;
Bezwzględnie należy wykreślić jako beneficjentów pomocy z tego działania możliwość uzyskania wsparcia przez „innych gospodarujących gruntami”, „w uzasadnionych przypadkach także inni gospodarujący gruntami lub ich grupy”. PROW 2014-2020, a szczególnie programy rolnośrodowiskowklimatyczne, z uwagi na znacznie okrojone środki finansowe na PROW 2014-2020, należy kierować tylko i wyłącznie do rolników, szczególnie w kontekście zaznaczenia tego faktu w projektowanych przepisach Komisji Europejskiej dot. „aktywnego rolnika”, która to będzie regulowana na poziomie kraju. Tak więc środki w ramach tego działania powinny być kierowane tylko i wyłącznie do aktywnych rolników. Ta sama uwaga dotyczy działania „Płatności dla obszarów Natura 2000”, które generalnie jako pomoc samorząd rolniczy opiniuje pozytywnie, ale z zastrzeżeniem żeby było skierowane tylko dla rolników ewentualnie dla posiadaczy lasów, aby zrekompensować rolnikom utrudnienia w gospodarowaniu na tych terenach.
Ponadto, wnioskujemy, by w działaniu „Rolnictwo ekologiczne” wprowadzić mieszany system dotacji tj. dotacja powinna być płacona zarówno do powierzchni jak i do produkcji;
Należy zaznaczyć, że przepisy ww. projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady dopuszczają stosowanie przez Państwa członkowskie specjalnych płatności czy działania związanego z ramową dyrektywą wodną na obszarach tzw. OSN czego nie zaproponowało we wstępnym Zarysie PROW 2014-2020 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Należy więc rozważyć dodanie takiego działania.
W ramach celu szczegółowego 4c „Poprawa gospodarowania glebą” zaproponowano dopłaty do wapnowania gleb zakwaszonych. Utrzymanie prawidłowego pH gleby jest niezwykle ważnym czynnikiem sprzyjającym działalności rolniczej ale jest to przede wszystkim warunek zachowania różnorodności biologicznej gleby, jej funkcji buforowych, przez co zapobiega wymywaniu do wód gruntowych azotu i innych substancji, uważanych za zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego. Ze względu na ogromne znaczenie dla środowiska uważamy, że środki na dopłaty do wapnowania gleb powinny znaleźć się w ramach Funduszy Ochrony Środowiska lub z innych środków na ochronę środowiska, np. „Infrastruktura i środowisko”.
Ad 5. Do priorytetu 5: Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach rolnym, spożywczym i leśnym;
Działanie: Zalesianie i tworzenie terenu zalesionego:
Zaproponowany 15-letni czasookres wypłacania premii na pielęgnację i utrzymanie uprawy leśnej jest dłuższy niż standardowy wymieniony w ww. projekcie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady. Należy więc rozważyć skrócenie czasu wypłacania premii do zalesienia.
Ad 6. W ramach priorytetu 6: Zwiększenie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich.
Działanie: LEADER:
Powstają wątpliwości, czy przy znacznym zaangażowaniu środków finansowych na to działanie (5% środków finansowych PROW) będzie dostatecznie duża pula środków na tzw. „twarde projekty” dla rolników tj. inwestycje, modernizacja czy młody rolnik, które powodują zwiększenie konkurencyjności polskiego rolnictwa. Czy będziemy w stanie konkurować na jednolitym rynku rolnym przy przewidywanym światowym popycie na żywność, który wzrośnie o 70% do 2050 r. wg. FAO), i gwałtownym wzroście popytu na pasze, błonnik pokarmowy, biomasę i biomateriał.
Ponadto, w ramach perspektywy finansowej PROW 2007-2013 wybrano 338 LGD, z których nie wszystkie są odpowiednio przygotowane administracyjnie do wyboru projektów w ramach LSR powierzonych działań PROW.
Należy również wyjaśnić pojęcie „projekty parasolowe, ponieważ nie wynika to jasno z zapisów podanych na str. 67 i 68 dokumentu.
Działania: Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej, Rozwój przedsiębiorczości:
Działanie premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej powinno być skierowane tylko do rolników i członków ich rodzin, ponieważ jest to pomoc na dywersyfikację dochodów rolniczych szczególnie małych i średnich gospodarstw rolnych. Beneficjentami działania nie powinni być zatem ani mieszkańcy obszarów wiejskich ani mikro czy małe przedsiębiorstwa prowadzące działalność pozarolniczą na obszarach wiejskich.
Natomiast samorząd rolniczy opowiada się zdecydowanie aby działanie: „Rozwój przedsiębiorczości” skierowane do osób fizycznych, prawnych czy jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, które prowadzą działalność jako mikro lub małe przedsiębiorstwa były finansowane nie z PROW 2014-2020 a w ramach Polityki Spójności z funduszy strukturalnych.
Uwzględniając przesłankę nowego podejścia do WPR Komisarza UE ds. rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, Daciana Cioloşa, stanowiącą, iż: „…kluczowym wyzwaniem dla rolnictwa w przyszłości jest nie tylko produkowanie więcej, ale także lepiej. Uwzględnienie napędzanych popytem badań i innowacji, jak również lepsze rozpowszechnianie najlepszych praktyk, które ma mieć zasadnicze znaczenie w realizacji tego celu..." - proszę Pana Ministra o uwzględnienie uwag Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych do „Wstępnego Zarysu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (PROW 2014-2020)”.
Ponadto wiele zadań dotyczących małych gospodarstw i środowiska powinno być umieszczone w projektach rządowych odpowiednich resortów: polityki społecznej, zdrowia, oświaty, administracji i cyfryzacji, infrastruktury i środowiska.
Przedstawiając powyższe,
pozostaję z poważaniem
