Komisja Europejska przyjęła dzisiaj pakiet środków służących skuteczniejszemu egzekwowaniu norm zdrowia i bezpieczeństwa w całym łańcuchu rolno-spożywczym. Bezpieczeństwo żywności ma zasadnicze znaczenie dla uzyskania zaufania konsumentów i nadania produkcji żywności zrównoważonego charakteru. W pakiecie wspomnianych środków przyjęto nowocześniejsze i uproszczone podejście do ochrony zdrowia, w większym stopniu oparte na ocenie ryzyka, a także zawarto w nim efektywniejsze narzędzia kontroli służące zapewnieniu skutecznego stosowania przepisów rządzących działaniem łańcucha żywnościowego.

 

 

 

Pakiet stanowi odpowiedź na wezwanie do sprawniejszego upraszczania przepisów i wprowadzania inteligentniejszych regulacji, przyczyniając się w ten sposób do zmniejszenia obciążeń administracyjnych ciążących na zainteresowanych podmiotach i uproszczenia otoczenia regulacyjnego. Szczególną uwagę poświęcono wpływowi nowych przepisów na MŚP oraz mikroprzedsiębiorstwa, które nie będą podlegać najkosztowniejszym i najbardziej uciążliwym obowiązkom określonym w tych przepisach.

Obecny zbiór przepisów UE dotyczących łańcucha żywnościowego składa się z blisko 70 aktów prawnych. Dzisiejszy pakiet reform zmniejszy tę liczbę do 5 aktów prawnych, a także ograniczy biurokrację w procedurach dotyczących rolników, hodowców i podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa spożywcze (producentów, przetwórców i dystrybutorów), aby ułatwić im prowadzenie działalności.

Tonio Borg, komisarz ds. zdrowia i konsumentów, powiedział: „Przemysł rolno-spożywczy to drugi największy sektor gospodarczy w UE, zatrudniający ponad 48 milionów osób i mający wartość około 750 miliardów euro rocznie. Europa ma najwyższe w świecie normy bezpieczeństwa żywności. Niedawny skandal z końskim mięsem pokazał jednak, że wciąż możliwe są ulepszenia, nawet jeśli nie powstało zagrożenie dla zdrowia. Dzisiejszy pakiet reform pojawia się w dogodnym momencie, ponieważ pokazuje, że system jest w stanie reagować na wyzwania; uwzględniono w nim także wnioski z niektórych wcześniejszych doświadczeń. Krótko mówiąc, celem pakietu jest zapewnienie inteligentniejszych przepisów na rzecz bezpieczniejszej żywności.”.

Dzięki prostszym przepisom, opartym na danych naukowych i ocenie ryzyka, przedsiębiorstwa odniosą korzyści w postaci zmniejszenia obciążeń administracyjnych, efektywniejszych procedur oraz środków służących finansowaniu i umacnianiu kontroli i zwalczania chorób zwierząt i szkodników roślin. Konsumenci skorzystają dzięki bezpieczniejszym produktom oraz skuteczniejszemu i bardziej przejrzystemu systemowi kontroli w całym łańcuchu.

Główne elementy wniosku

Kontrole urzędowe

• Komisja uznała potrzebę wzmocnienia instrumentów, którymi właściwe organy w państwach członkowskich dysponują, aby sprawdzać w terenie przestrzeganie przepisów UE (poprzez kontrole, inspekcje i badania).
• Niedawne skandale związane z żywnością kolejny raz wykazały potrzebę skuteczniejszych działań ze strony organów odpowiedzialnych za egzekwowanie przepisów, tak by chronić zarówno konsumentów, jak i uczciwe podmioty przed zagrożeniami (również w wymiarze gospodarczym), które mogą powstać w wyniku naruszeń przepisów w całym łańcuchu.
• W nowych przepisach przyjęto podejście w większym stopniu oparte na ocenie ryzyka, co pozwala właściwym organom skoncentrować swoje zasoby na istotniejszych kwestiach.
• Obecny system opłat służących finansowaniu skutecznej realizacji kontroli w ramach trwałego systemu w całym łańcuchu zostanie rozszerzony na inne sektory łańcucha, obecnie nieobjęte opłatami.
• Mikroprzedsiębiorstwa będą zwolnione z tych opłat, ale nie z kontroli, aby nie szkodzić ich konkurencyjności.
• Państwa członkowskie zostaną także poproszone o pełne włączenie kontroli nadużyć finansowych do swych krajowych planów kontroli oraz o dopilnowanie, by kary finansowe w takich przypadkach były ustalone na faktycznie odstraszającym poziomie.

Zdrowie zwierząt

• W pakiecie wprowadzony zostanie jeden akt prawny regulujący kwestie zdrowia zwierząt w UE, w oparciu o zasadę, że „lepiej zapobiegać niż leczyć”.
• Jego celem jest udoskonalenie norm i stworzenie wspólnego systemu służącego lepszemu wykrywaniu i zwalczaniu chorób oraz opanowywaniu zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa żywności i paszy w skoordynowany sposób.
• Ten ulepszony system, w połączeniu z lepszymi przepisami dotyczącymi identyfikacji i rejestracji, umożliwi osobom zabiegającym o ochronę naszego łańcucha żywnościowego, takim jak rolnicy i weterynarze, szybkie reagowanie na wystąpienie choroby i ograniczenie jej rozprzestrzeniania oraz minimalizację jej wpływu na inwentarz żywy i konsumentów.
• W systemie tym wprowadza się ponadto klasyfikację i ustalanie ważności chorób, które wymagają interwencji na poziomie UE. Z uwagi na swe cechy system umożliwia podejście w większym stopniu oparte na ocenie ryzyka oraz odpowiednie wykorzystanie zasobów.
• Zapewnia się wystarczającą elastyczność pozwalającą dostosować środki dotyczące zdrowia zwierząt do różnej wielkości i różnych rodzajów zakładów (np. małych i średnich przedsiębiorstw, gospodarstw rekreacyjnych itd.) oraz do różnych warunków lokalnych, zwłaszcza w odniesieniu do wymagań dotyczących rejestracji i zatwierdzania zakładów, trzymania zwierząt oraz do produktów.
• Na szerszą skalę, prawo musi być wystarczająco elastyczne i solidne, aby zapewnić skuteczną reakcję całej UE w przypadku poważnych zmian klimatu, dając nam tym samym środki umożliwiające radzenie sobie z pojawiającymi się nowymi i nieznanymi zagrożeniami, tak abyśmy mogli szybko się dostosowywać do nowych osiągnięć naukowych i norm międzynarodowych.

Zdrowie roślin

• Wartość upraw w UE wynosi 205 miliardów euro rocznie. Bez ochrony, jaką dają przepisy dotyczące zdrowia roślin, sektor ten ponosiłby poważne szkody gospodarcze.
• Europejskiemu rolnictwu, lasom i dziedzictwu naturalnemu zagrażają szkodniki i choroby atakujące rośliny. Wprowadzanie nowych gatunków szkodników nasiliło się w wyniku globalizacji handlu i zmiany klimatu.
• Aby zapobiec zadomowieniu się w UE nowych szkodników oraz chronić hodowców roślin i sektor leśnictwa, Komisja proponuje usprawnienie istniejącego systemu ochrony zdrowia roślin.
• Większy nacisk zostanie położony na obciążony wysokim ryzykiem przywóz z państw trzecich oraz zwiększoną identyfikowalność materiału nasadzeniowego na rynku wewnętrznym.
• W przepisach wprowadza się również lepszy nadzór nad występowaniem ognisk nowych gatunków szkodników i ich wczesne zwalczanie oraz odszkodowania dla hodowców, którzy ucierpieli z powodu takich szkodników kwarantannowych.

Materiał przeznaczony do reprodukcji roślin (w tym nasiona)

• 60% wartości światowego eksportu nasion pochodzi z UE.
• W pakiecie przewidziano bardziej uproszczone i elastyczne przepisy dotyczące wprowadzania do obrotu nasion i innych materiałów przeznaczonych do reprodukcji roślin, w celu zapewnienia wydajności, przystosowalności i różnorodności europejskiej produkcji roślinnej i leśnej oraz ułatwienia handlu jej produktami.
• Szeroki wybór materiałów i ulepszone wymagania w zakresie badań przyczynią się do ochrony różnorodności biologicznej i do prowadzenia hodowli ukierunkowanej na zrównoważone rolnictwo.
• Stosowanie nasion w ogrodach prywatnych nie jest objęte przepisami UE, zatem ich właściciele będą nadal mogli kupować dowolne materiały roślinne i sprzedawać swe nasiona w małych ilościach. Co więcej, zostanie jasno powiedziane, że każdy podmiot niezawodowy (np. właściciele ogrodów prywatnych) może dokonywać wymiany nasion z innymi właścicielami ogrodów prywatnych, nie podlegając przepisom proponowanego rozporządzenia.
• Celem nowych przepisów jest zaoferowanie użytkownikom szerszego wyboru poprzez objęcie nimi nowych ulepszonych i zbadanych odmian, materiałów niespełniających definicji odmiany (materiałów niejednorodnych), odmian tradycyjnych i materiałów przeznaczonych do reprodukcji roślin na rynku niszowym.
• Nowe przepisy, zgodnie z realizowanym przez Komisję programem lepszego stanowienia prawa, uwzględniają jednak rodzaj materiałów, warunki produkcji i wielkość przedsiębiorstwa, którego dotyczą. Tak więc stare odmiany tradycyjne i materiały niejednorodne objęte są jedynie złagodzonymi przepisami dotyczącymi rejestracji. Kategorie te zwolnione są z badań i innych wymagań zawartych w przepisach.
• Ponadto zmniejszono obciążenia administracyjne dla mikroprzedsiębiorstw, które mogą wprowadzać do obrotu bez rejestracji każdy rodzaj materiałów jako „materiały przeznaczone do reprodukcji roślin na rynku niszowym”.
• Co więcej, mikroprzedsiębiorstwa są ogólnie zwolnione z opłat rejestracyjnych.

Kolejne kroki

Pozostałe instytucje UE, w tym Parlament Europejski i Rada, rozważą przedstawiony przez Komisję pakiet środków i przyjmą swe stanowisko w odpowiednim czasie. Na obecnym etapie można założyć, że pakiet wejdzie w życie w 2016 r.