Realizując wnioski zgłoszone podczas VII Posiedzenia Krajowej Rady Izb Rolniczych IV kadencji, a także problemy występujące w obrocie ziemią z zasobu Agencji Nieruchomości Rolnych, 20 grudnia br. Zarząd KRIR zwrócił się do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z wnioskiem o podjęcie prac legislacyjnych, które uregulowałyby temat obrotu ziemią, w tym dzierżawę. Jednocześnie zadeklarował wsparcie izb rolniczych przy tworzeniu nowych regulacji, które zapewniłyby polskim rolnikom równe szanse w konkurencji z zagranicznymi nabywcami.
Sygnalizowany przez rolników z województwa zachodniopomorskiego problem sprzedaży ziemi osobom reprezentującym duże podmioty, które są powiązane z kapitałem zagranicznym dotyczy całego kraju. Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych popiera protest rolników i uważa za konieczne opracowanie nowych regulacji prawnych, gdyż brak szczelności obecnych przepisów nie poprawia struktury agrarnej gospodarstw. Na ten temat przedstawiciele samorządu rolniczego debatowali podczas ostatniego Posiedzenia KRIR w dniu 4 grudnia br. Podczas obrad Prezes Zachodniopomorskiej Izby Rolniczej Julian Sierpiński oraz Prezes Izby Rolniczej w Opolu Herbert Czaja zabierali głos w sprawie nieprawidłowej sprzedaży gruntów przez Agencję Nieruchomości Rolnych.
W trakcie Posiedzenia Członkowie KRIR opowiedzieli się za stworzeniem ustawy w sprawie obrotu gruntami rolnymi jak również przyjęli dwa wnioski dotyczące tego tematu, tj. wystąpienie do resortu rolnictwa w sprawie rozpoczęcia prac legislacyjnych nad utworzeniem „Funduszu Ochrony Ziemi Rolnej” oraz w sprawie opracowania ustawy o trwałej dzierżawie oraz sprzedaży ziemi po 2016 r.
Okres zakończenia ochrony polskich gruntów przed wykupem przez obcokrajowców zbliża się - memorandum na zakup ziemi przez obcokrajowców wygaśnie w 2016 roku, wówczas będą oni mogli nabywać grunty bez jakichkolwiek ograniczeń. W związku z tym w opinii samorządu rolniczego konieczne jest opracowanie ustawy, która stworzy podstawy prawne do powstania struktury instytucjonalnej, np. Funduszu Ochrony Ziemi Rolnej, która pozwalałby podejmować - w miarę potrzeby - działania interwencyjne na rynku ziemi. W tej kwestii, polskie prawo mogłoby się wzorować na rozwiązaniach wypracowanych w innych krajach UE, np. Francji, czy Danii.
W wielu krajach Wspólnoty stosuje się mechanizmy ograniczające pełną swobodę obrotu ziemią rolniczą. W przepisach tych krajów, powtarzają się bowiem takie wymogi, jak konieczność niepodzielności gospodarstw, zakaz zmniejszania powierzchni gospodarstw poniżej pewnej granicy. Nacisk kładziony jest również na wymóg posiadania przez osobę obejmującą gospodarstwo rolne odpowiednich kwalifikacji zawodowych, które uzyskał w kraju, w którym kupuje ziemię. Te elementy ochronne w obrocie gruntami rolnymi nie są sprzeczne z ideą integracji europejskiej, zatem można byłoby je wykorzystać przy tworzeniu odpowiednich regulacji w systemie prawa polskiego.
We Francji podstawową instytucją, przy pomocy której państwo kształtuje politykę agrarną w rolnictwie francuskim, jest SAFER (Stowarzyszenie Zagospodarowania Ziemi i Urządzania Obszarów Wiejskich), który został powołany do życia ustawą z 5 sierpnia 1960 r. Podstawowym zadaniem SAFER jest pośrednictwo w obrocie gruntami rolnymi, głównie skup i następnie ich redystrybucja, zgodnie z polityką strukturalną państwa. W swej działalności SAFER korzysta tak z form cywilnoprawnych (wszelkiego rodzaju umowy) jak i ustawowego prawa pierwokupu (interwencja o charakterze publicznoprawnym). Nadrzędnym celem SAFER jest stymulowanie rozwoju i koncentracji gruntów w gospodarstwach rodzinnych, ale tylko w dużych. Praktyka pokazuje, iż najczęściej działalność SAFER sprowadza się do nabywania wielkich posiadłości ziemskich, a następnie ich repartycja na kilka gospodarstw o charakterze rodzinnym oraz przekazanie gruntów na powiększenie sąsiadujących z przejmowaną jednostką gospodarstw rodzinnych ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb młodych rolników. Ważnym elementem wpływającym na poprawę przepływu ziemi do gospodarstw silnych ekonomicznie we Francji jest dobrze zorganizowany system dzierżaw.
Praktycznie we wszystkich krajach Unii Europejskiej występuje, kontrolowany przez instytucje do tego powołane, obrót ziemią, ze względu na obawy przed wyzbywaniem się tożsamości narodowej i majątku narodowego - z czym często kojarzona jest sprzedaż nieruchomości.
