Przeprowadzona przez Europejski Trybunał Obrachunkowy (ETO) kontrola wykonania zadań skoncentrowana była na skuteczności systemu nadzoru nad produkcją ekologiczną oraz na tym, w jaki sposób różne zaangażowane instytucje (Komisja oraz właściwe organy, jednostki akredytujące i certyfikujące w państwach członkowskich) realizowały swoje zadania zarówno w zakresie systemu kontroli w ramach UE, jak i przy zarządzaniu obowiązującymi systemami przywozu.

 

 

 

 

 

 

Według Komisji unijni konsumenci mogą być pewni, że gdy kupują ekologiczne jabłko lub kawałek ekologicznej wołowiny w lokalnym supermarkecie, produkty te zostały wytworzone według ścisłych zasad. System kontroli produktów ekologicznych określony w rozporządzeniach UE ma na celu zagwarantowanie zgodności procesów produkcji z zasadami ekologii. W odniesieniu do produktów ekologicznych pochodzących z UE państwa członkowskie muszą ustanowić system kontroli. W systemie tym centralną rolę pełnią jednostki certyfikujące, które przeprowadzają kontrole na poziomie indywidualnych podmiotów gospodarczych (np. producentów, przetwórców i importerów). Produkty ekologiczne pochodzące spoza UE mogą zostać uznane za ekologiczne pod warunkiem, że zasady produkcji i system kontroli takich produktów uznaje się za równoważne unijnym.

Trybunał stwierdza, że w celu uzyskania wystarczającej pewności, iż system funkcjonuje skutecznie, oraz zagwarantowania, że zaufanie konsumenta nie zostanie podważone, należy zaradzić uchybieniom wykazanym w trakcie przeprowadzonej kontroli.

W sprawozdaniu specjalnym ETO (nr 9/2012) stwierdzono, że pewna liczba właściwych organów w państwach członkowskich w niewystarczający sposób wypełnia swoją rolę nadzorczą w stosunku do jednostek certyfikujących. W rezultacie niektóre jednostki certyfikujące nie spełniają szeregu wymogów UE oraz nie wykorzystują możliwości wprowadzenia niektórych dobrych praktyk. W okresie od roku 2001 do czasu kontroli Trybunału Komisja nie sprawdzała systemów kontroli w państwach członkowskich. Ponadto właściwe organy w państwach członkowskich napotykają utrudnienia w zapewnianiu identyfikowalności produktów ekologicznych na podlegającym im terytorium. Identyfikowalność jest jeszcze trudniejsza do zapewnienia w przypadku produktów przewożonych przez granice. W odniesieniu do importowanych produktów ekologicznych stwierdzono, że w systemie zarządzania różnymi systemami przywozu występują uchybienia. Powyższe oraz inne wnioski przedstawiono szczegółowo w sprawozdaniu specjalnym.

W sprawozdaniu przedstawiono szereg zaleceń mających zaradzić uchybieniom wykazanym w trakcie kontroli ETO:

• Właściwe organy powinny wzmocnić swoją rolę nadzorczą w stosunku do jednostek certyfikujących.
• Należy poprawić wymianę informacji w państwach członkowskich, między państwami członkowskimi a Komisją oraz między państwami członkowskimi.
• Należy wzmocnić kontrole, aby upewnić się, że podmioty gospodarcze (np. producenci, przetwórcy, importerzy) spełniają wymogi regulacyjne dotyczące identyfikowalności.
• Komisja powinna wzmocnić monitoring systemów kontroli państw członkowskich poprzez realizowanie wizyt kontrolnych oraz gromadzenie i odpowiednie wykorzystywanie koniecznych danych i informacji.
• Jeżeli chodzi o przywóz, Komisja powinna zapewnić odpowiedni nadzór nad krajami wpisanymi do wykazu państw uznanych za równoważne w zakresie produkcji ekologicznej.

Komisja w swoich odpowiedziach ogólnie zgadza się z zaleceniami Trybunału oraz ma zamiar zastosować się do nich, w tym prowadzić szczegółowe audyty systemów kontroli produkcji ekologicznej przez Biuro ds. Żywności i Weterynarii (FVO) począwszy od 2012 r.

Kontekst: Produkcja ekologiczna jest to ogólny system zarządzania gospodarstwem i produkcji żywności, którego celem jest zrównoważone rolnictwo, produkcja wysokiej jakości produktów oraz wykorzystanie procesów, które nie są szkodliwe dla środowiska, zdrowia ludzkiego, zwierząt i roślin oraz dla dobrostanu zwierząt. Produkt klasyfikuje się zatem jako ekologiczny w zależności od tego, czy został wytworzony w sposób zgodny z tym systemem, a nie w zależności od właściwości samego produktu. Rynek produktów ekologicznych szybko się rozwija i w ostatnich dwóch dekadach odnotował roczny wzrost w wysokości ponad 10%. Europejski rynek żywności ekologicznej wart jest około 20 mld euro rocznie, co stanowi około 1,5% udziału w całym rynku żywności.