W związku z pismem Krajowej Rady Izb Rolniczych, wystosowanym na wniosek Kujawsko-Pomorskiej Izby Rolniczej, w sprawie wątpliwości związanych z unieważnianiem decyzji administracyjnych w sprawie przyznania płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz ONW za lata 2009 - 2010, poniżej przedstawiamy odpowiedź Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w tej sprawie.
Zasady dotyczące określenia powierzchni gruntów rolnych, do których może zostać przyznana jednolita płatność obszarowa, zostały określone w przepisach Unii Europejskiej i obowiązują na jednakowych zasadach wszystkie państwa członkowskie.
Stosownie do powyższego każde Państwo Członkowskie ma obowiązek ustanowić zintegrowany system zarządzania i kontroli, zwany dalej „zintegrowanym systemem", który obejmuje m. in. system identyfikacji działek rolnych (LPiS), co wynika z regulacji art. 14, art. 15 ust. 1 oraz art. 17 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 z dnia 19 stycznia 2009 r. ustanawiającego wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiającego określone systemy wsparcia dla rolników, zmieniającego rozporządzenia (WE) nr 1290/2005, (WE) nr 247/2006, (WE) nr 378/2007 oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1782/2003 (Dz. Urz. UE L 30 z 31.01.2009, str. 16).
Zgodnie z art. 7 ust. la ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. 2008, Nr 170, poz. 1051, ze zm.) oraz § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013 (Dz. U. Nr 40, poz. 329, z póź. zm.), jednolita płatność obszarowa oraz płatność ONW przysługują do powierzchni gruntów rolnych nie większej niż maksymalny kwalifikowalny obszar, o których mowa w art. 6 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009, określony w systemie identyfikacji działek rolnych, o których mowa w przepisach o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności.
Jednocześnie należy mieć na uwadze, że zgodnie z art. 11 rozporządzenia Komisji (UE) nr 65/2011 do kontroli krzyżowych realizowanych dla środków w ramach osi 2 programu rozwoju obszarów wiejskich wykorzystuje się dane zawarte w zintegrowanym systemie zarządzania i kontroli, który swoim zakresem obejmuje system identyfikacji działek rolnych, o którym mowa w art. 15 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009. Mając natomiast na uwadze art. 37 rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 płatność ONW przysługuje do powierzchni gruntów rolnych, które stanowią grunty orne, trwałe użytki zielone, plantacje trwałe oraz ogródki przydomowe, a zatem definicja gruntów rolnych jest tożsama z definicją gruntów rolnych stosowaną w systemie jednolitej płatności obszarowej.
Należy przy tym podkreślić, że rolnicy, ubiegający się o płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego otrzymują informację o maksymalnym kwalifikowalnym obszarze przypadającym na daną działkę ewidencyjną wraz z wstępnie wypełnionymi wnioskami o przyznanie płatności (tzw. wnioskami spersonalizowanymi), które są corocznie przekazywane przez Agencję. Wraz z wnioskiem spersonalizowanym rolnicy, zgodnie z art. 12 ust. 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009, otrzymują także załączniki graficzne (materiał graficzny).
W przypadku, gdy przekazane dane są niezgodne ze stanem rzeczywistym, rolnik, w związku z art. 12 ust. 4 rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1122/2009, ma obowiązek dokonać korekty otrzymanych od Agencji, danych referencyjnych. Rolnik ma zatem możliwość „zanegowania" wyznaczonego przez Agencję maksymalnego kwalifikowalnego obszaru (PEG) w ramach poszczególnych działek ewidencyjnych, jeżeli uzna, że nie znajduje on potwierdzenia w oparciu o aktualny stan faktyczny. Natomiast w takim przypadku, Agencja ma obowiązek przeprowadzić postępowanie wyjaśniające i dokonać ewentualnej korekty ustalonych w systemie identyfikacji działek rolnych (LPiS) powierzchni referencyjnych (PEG).
Należy również wskazać, iż ustalenie, czy dane grunty kwalifikują się do objęcia płatnościami w ramach systemów wsparcia bezpośredniego następuje w wyniku przeprowadzonej zgodnie z treścią art. 28 rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1122/2009 kontroli administracyjnej, która stosownie do treści art. 28 ust. 1 lit. c tego rozporządzenia dotyczy zgodności między działkami rolnymi zadeklarowanymi we wniosku a działkami odniesienia w systemie identyfikacji działek rolnych oraz weryfikuje kwalifikacje do pomocy określonych terenów jako takich, tzn. polega na porównaniu danych poszczególnych działek rolnych zawartych we wniosku z danymi znajdującymi się w systemie identyfikacji działek rolnych, w tym szczególnie polega na porównaniu powierzchni działek rolnych z wniosku z zapisaną w systemie identyfikacji działek rolnych maksymalną powierzchnią kwalifiko walną do płatności na poszczególnych działkach ewidencyjnych, na których znajdują się deklarowane działki rolne. Zgodnie z ww. przepisem płatności przysługują do powierzchni nie większej niż wyznaczony maksymalny kwalifikowalny obszar.
W przypadku stwierdzenia jakiejkolwiek niezgodności dotyczącej powierzchni deklarowanej do płatności na poszczególnych działkach ewidencyjnych a wartością wyznaczonego maksymalnego kwalifikowalnego obszaru do płatności, organ prowadzący postępowanie ma obowiązek wyjaśnić stwierdzone nieprawidłowości stosownie do dyspozycji zawartej w art. 3 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, w związku z art. 7 i 77 § 1 Kpa.
Jeżeli w trakcie prowadzonego postępowania wyjaśniającego organ uzna, że powierzchnia zgłaszana do płatności przez rolnika znajduje potwierdzenie w stanie faktycznym, to wówczas płatności przyznawane są do powierzchni deklarowanej przez rolnika, a dane zawarte w systemie identyfikacji działek rolnych są kierowane do aktualizacji (zgodnie z deklaracją rolnika). Natomiast jeżeli powierzchnia zadeklarowana przez rolnika, nie znajdzie potwierdzenia w danych referencyjnych, płatność jest przyznawana do powierzchni ustalonej w systemie LPiS (po wyjaśnieniach) i są ustalane ewentualne sankcje z tytułu przedeklarowania powierzchni.
W roku 2009 i 2010 w przypadku, gdy rolnik „zanegował dane referencyjne" i zadeklarował do płatności powierzchnię większą niż maksymalny kwalifikowany obszar, o którym był informowany w dokumentach przesłanych wraz z wnioskiem spersonalizowanym, powierzchnia kwalifikowana do płatności była ustalana poprzez dokonanie pomiarów (tzw. wizualizacja), na dostępnej w systemie identyfikacji działek rolnych ortofotomapie. Dane z dokonanych pomiarów powierzchni gruntów rolnych znajdujących się na działce ewidencyjnej były kierowane do aktualizacji danych referencyjnych w systemie identyfikacji działek rolnych, do wykonawcy zewnętrznego. W tych przypadkach płatność była przyznawana do powierzchni deklarowanej przez rolnika, tzn. większej niż maksymalny kwalifikowany obszar. Natomiast w przypadku, gdy dokonany, przez kierownika biura powiatowego, pomiar powierzchni kwalifikującej się do płatności na działce ewidencyjnej, nie znalazł potwierdzenia w zaktualizowanych danych referencyjnych (zaktualizowana powierzchnia maksymalnego kwalifikowanego obszaru), istnieją przesłanki do stwierdzenia nieważności decyzji w sprawie przyznania płatności bezpośrednich, bowiem przyznanie płatności do powierzchni większej niż maksymalny kwalifikowany obszar stanowiło rażące naruszenie w/w przepisów obowiązującego prawa wspólnotowego i krajowego.
Jednocześnie należy podkreślić, że Komisja Europejska w dokumencie D(2010)550227 z dnia 11 sierpnia 2010 r. wezwała stronę polską pod rygorem nałożenia korekty finansowej, do odzyskania wszelkich nadpłat za rok składania wniosków 2009 i 2010, które zostaną zidentyfikowane w terminie późniejszym, np. na podstawie nowych obrazów udostępnionych w 2010 r., zgodnie z przepisami art. 80 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009.
Mając na uwadze powyższe, wszystkie działki ewidencyjne, dla których w kampanii 2009 oraz 2010 do płatności zostały zakwalifikowane powierzchnie większe niż wynika to z wartości maksymalnego kwalifikowanego obszaru, zawartego w systemie identyfikacji działek rolnych (po aktualizacji), podlegają ponownej weryfikacji.
W przypadku, gdy wartość powierzchni zakwalifikowanej do płatności w roku 2009 lub 2010, przekracza maksymalny kwalifikowany obszar (po aktualizacji), a w wyniku przeprowadzonej weryfikacji danych w systemie identyfikacji działek rolnych (LPiS) nie została potwierdzona ta powierzchnia, to niezbędne jest stwierdzenie nieważności decyzji, w której rolnikowi została przyznana płatność ponad maksymalny kwalifikowany obszar i ustalenie w nowej decyzji w sprawie przyznania płatności powierzchni kwalifikowanej w oparciu o dane zawarte w systemie identyfikacji działek rolnych.
Mając powyższe na uwadze, podkreślić należy, że obowiązek bezwzględnego stosowania powierzchni maksymalnego kwalifikowanego obszaru (PEG) do ustalania powierzchni kwalifikowanej do płatności obszarowych, nie jest wymogiem stawianym przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, tylko wynika, jak wskazano na wstępie, z przepisów prawa UE, które są jednolite dla wszystkich państw członkowskich. Natomiast brak przestrzegania tych przepisów przez Agencję stanowiłoby rażące naruszenie prawa, którego skutkiem są dotkliwe korekty finansowe nakładane na państwo członkowskie.
Wobec powyższego, stwierdzić należy, że w przypadkach, gdy do płatności w roku 2009 i 2010 zakwalifikowana została powierzchnia, która przekraczała maksymalny kwalifikowany obszar, o którym rolnik został poinformowany przez Agencję we wniosku spersonalizowanymi , to niezbędne jest stwierdzenie nieważności decyzji, w której rolnikowi została przyznana płatność ponad maksymalny kwalifikowany obszar, ponowne ustalenie powierzchni kwalifikującej się do płatności w roku 2009 i 2010 w oparciu o dane referencyjne (po aktualizacji) zawarte w systemie identyfikacji działek rolnych (LPiS).
Jednocześnie należy podkreślić, że zgodnie z art. 40 ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, ustalenia kwoty nienależnie pobranych płatności nie dokonuje się, jeżeli kwota płatności jest mniejsza niż równowartość 100 Euro. A zatem w przypadku, gdy nienależenie przyznana kwota jednolitej płatności obszarowej jest mniejsza niż równowartość 100 euro rolnik nie jest zobowiązany do jej zwrotu. Przepis ten będzie miał zastosowanie do większości rolników, którym w roku 2009 lub 2010 zostały przyznane płatności do powierzchni większej niż maksymalny kwalifikowalny obszar.
Ponadto, mając na uwadze art. 80 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009, w przypadku dokonania nienależnej płatności (ponad kwotę stanowiącą równowartość kwoty 100 euro), rolnik zwraca przedmiotową kwotę powiększoną o odsetki. Jednocześnie przedmiotowy obowiązek zwrotu nie ma zastosowania (art. 80 ust. 3 ww. rozporządzenia), jeżeli dana płatność została dokonana na skutek pomyłki właściwego organu oraz jeśli błąd nie mógł zostać wykryty przez rolnika w zwykłych okolicznościach. Jednakże w przypadku, gdy błąd dotyczy elementów stanu faktycznego związanych z obliczaniem danej płatności, obowiązek zwrotu nienależnej lub nadmiernej płatności nie występuje wtedy, jeśli o decyzji o zwrocie nie powiadomiono zainteresowanego w terminie 12 miesięcy od płatności. Z powołanych przepisów wynikają zatem dwa warunki, które muszą zostać spełnione łącznie, by możliwe było odstąpienie od obowiązku zwrotu nienależnie pobranych płatności. Po pierwsze musi zaistnieć pomyłka właściwego organu, a po drugie - rolnik w zwykłych okolicznościach nie mógł takiego błędu wykryć.
A zatem mając na uwadze przedmiotowe przepisy prawa wspólnotowego w przypadku, gdy kwota nienależnie przyznana będzie większa niż równowartość kwoty 100 euro, organ prowadzący postępowanie w każdym indywidualnym przypadku będzie dokonywał ustalenia czy zaistniały przesłanki, o których mowa w art. 80 ust. 3 w/w rozporządzenia Komisji. Przyjmując, że przyznanie płatności w danym roku ponad maksymalny kwalifikowany obszar nastąpiło z winy organu i w przypadku, gdy w toku prowadzonego postępowania administracyjnego, zostanie ustalone, że rolnik deklarując powierzchnię większą niż dane referencyjne, o których został poinformowany, nie mógł tego błędu wykryć, rolnik nie będzie zobowiązany do zwrotu kwot nienależnie przyznanych.
ARiMR jednocześnie podkreśla, że każdy przypadek ewentualnego żądania przez Agencję od rolników zwrotu nienależnie przyznanych płatności w związku z przyznaniem płatności ponad powierzchnię maksymalnego kwalifikowalnego obszaru (PEG) lub też braku takiego żądania będzie poddany szczegółowej analizie i traktowany indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności w konkretnej sprawie, przede wszystkim w zakresie wystąpienia przesłanek określonych w art. 80 ust. 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009.
Mając na uwadze powyższe, działki ewidencyjne, dla których w roku 2009 i 2010 do płatności zostały zakwalifikowane powierzchnie większe niż wynika to z wartości maksymalnego kwalifikowalnego obszaru (po wyjaśnieniu zgłoszonych przez rolnika rozbieżności), zawartego w systemie identyfikacji działek rolnych, obecnie podlegają weryfikacji, zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej. Zatem, aktualnie nie jest możliwe wskazanie liczby rolników, dla których zostały przyznane płatności do powierzchni przekraczającej maksymalny kwalifikowany obszar wyznaczony na działce ewidencyjnej, ale wg ARiMR z pewnością nie stanowi to tak dużej liczby rolników ubiegających się o płatności bezpośrednie w roku 2009 i 2010, jak zasugerowała Kujawsko - Pomorska Izba Rolnicza.
Ponadto ARiMR informuje, że od roku 2011, w związku z wdrożonym w Agencji systemem aktualizacji danych w LPIS, wyjaśnianie zgłoszonych przez rolników rozbieżności do danych referencyjnych w systemie LPiS jest dokonywane przez pracowników Agencji, a nie jak dotychczas przez wykonawców (firmy) zewnętrzne. Pozwoli to na wyjaśnienie rozbieżności przed wydaniem decyzji w sprawie przyznania płatności za dany rok i wyeliminuje konieczność stwierdzania nieważności decyzji w przypadku, gdy zadeklarowana przez rolnika powierzchnia nie będzie zgodna z danymi referencyjnymi (po wyjaśnieniach).
Stosownie do powyższego każde Państwo Członkowskie ma obowiązek ustanowić zintegrowany system zarządzania i kontroli, zwany dalej „zintegrowanym systemem", który obejmuje m. in. system identyfikacji działek rolnych (LPiS), co wynika z regulacji art. 14, art. 15 ust. 1 oraz art. 17 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 z dnia 19 stycznia 2009 r. ustanawiającego wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiającego określone systemy wsparcia dla rolników, zmieniającego rozporządzenia (WE) nr 1290/2005, (WE) nr 247/2006, (WE) nr 378/2007 oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1782/2003 (Dz. Urz. UE L 30 z 31.01.2009, str. 16).
Zgodnie z art. 7 ust. la ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. 2008, Nr 170, poz. 1051, ze zm.) oraz § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013 (Dz. U. Nr 40, poz. 329, z póź. zm.), jednolita płatność obszarowa oraz płatność ONW przysługują do powierzchni gruntów rolnych nie większej niż maksymalny kwalifikowalny obszar, o których mowa w art. 6 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009, określony w systemie identyfikacji działek rolnych, o których mowa w przepisach o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności.
Jednocześnie należy mieć na uwadze, że zgodnie z art. 11 rozporządzenia Komisji (UE) nr 65/2011 do kontroli krzyżowych realizowanych dla środków w ramach osi 2 programu rozwoju obszarów wiejskich wykorzystuje się dane zawarte w zintegrowanym systemie zarządzania i kontroli, który swoim zakresem obejmuje system identyfikacji działek rolnych, o którym mowa w art. 15 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009. Mając natomiast na uwadze art. 37 rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 płatność ONW przysługuje do powierzchni gruntów rolnych, które stanowią grunty orne, trwałe użytki zielone, plantacje trwałe oraz ogródki przydomowe, a zatem definicja gruntów rolnych jest tożsama z definicją gruntów rolnych stosowaną w systemie jednolitej płatności obszarowej.
Należy przy tym podkreślić, że rolnicy, ubiegający się o płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego otrzymują informację o maksymalnym kwalifikowalnym obszarze przypadającym na daną działkę ewidencyjną wraz z wstępnie wypełnionymi wnioskami o przyznanie płatności (tzw. wnioskami spersonalizowanymi), które są corocznie przekazywane przez Agencję. Wraz z wnioskiem spersonalizowanym rolnicy, zgodnie z art. 12 ust. 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009, otrzymują także załączniki graficzne (materiał graficzny).
W przypadku, gdy przekazane dane są niezgodne ze stanem rzeczywistym, rolnik, w związku z art. 12 ust. 4 rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1122/2009, ma obowiązek dokonać korekty otrzymanych od Agencji, danych referencyjnych. Rolnik ma zatem możliwość „zanegowania" wyznaczonego przez Agencję maksymalnego kwalifikowalnego obszaru (PEG) w ramach poszczególnych działek ewidencyjnych, jeżeli uzna, że nie znajduje on potwierdzenia w oparciu o aktualny stan faktyczny. Natomiast w takim przypadku, Agencja ma obowiązek przeprowadzić postępowanie wyjaśniające i dokonać ewentualnej korekty ustalonych w systemie identyfikacji działek rolnych (LPiS) powierzchni referencyjnych (PEG).
Należy również wskazać, iż ustalenie, czy dane grunty kwalifikują się do objęcia płatnościami w ramach systemów wsparcia bezpośredniego następuje w wyniku przeprowadzonej zgodnie z treścią art. 28 rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1122/2009 kontroli administracyjnej, która stosownie do treści art. 28 ust. 1 lit. c tego rozporządzenia dotyczy zgodności między działkami rolnymi zadeklarowanymi we wniosku a działkami odniesienia w systemie identyfikacji działek rolnych oraz weryfikuje kwalifikacje do pomocy określonych terenów jako takich, tzn. polega na porównaniu danych poszczególnych działek rolnych zawartych we wniosku z danymi znajdującymi się w systemie identyfikacji działek rolnych, w tym szczególnie polega na porównaniu powierzchni działek rolnych z wniosku z zapisaną w systemie identyfikacji działek rolnych maksymalną powierzchnią kwalifiko walną do płatności na poszczególnych działkach ewidencyjnych, na których znajdują się deklarowane działki rolne. Zgodnie z ww. przepisem płatności przysługują do powierzchni nie większej niż wyznaczony maksymalny kwalifikowalny obszar.
W przypadku stwierdzenia jakiejkolwiek niezgodności dotyczącej powierzchni deklarowanej do płatności na poszczególnych działkach ewidencyjnych a wartością wyznaczonego maksymalnego kwalifikowalnego obszaru do płatności, organ prowadzący postępowanie ma obowiązek wyjaśnić stwierdzone nieprawidłowości stosownie do dyspozycji zawartej w art. 3 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, w związku z art. 7 i 77 § 1 Kpa.
Jeżeli w trakcie prowadzonego postępowania wyjaśniającego organ uzna, że powierzchnia zgłaszana do płatności przez rolnika znajduje potwierdzenie w stanie faktycznym, to wówczas płatności przyznawane są do powierzchni deklarowanej przez rolnika, a dane zawarte w systemie identyfikacji działek rolnych są kierowane do aktualizacji (zgodnie z deklaracją rolnika). Natomiast jeżeli powierzchnia zadeklarowana przez rolnika, nie znajdzie potwierdzenia w danych referencyjnych, płatność jest przyznawana do powierzchni ustalonej w systemie LPiS (po wyjaśnieniach) i są ustalane ewentualne sankcje z tytułu przedeklarowania powierzchni.
W roku 2009 i 2010 w przypadku, gdy rolnik „zanegował dane referencyjne" i zadeklarował do płatności powierzchnię większą niż maksymalny kwalifikowany obszar, o którym był informowany w dokumentach przesłanych wraz z wnioskiem spersonalizowanym, powierzchnia kwalifikowana do płatności była ustalana poprzez dokonanie pomiarów (tzw. wizualizacja), na dostępnej w systemie identyfikacji działek rolnych ortofotomapie. Dane z dokonanych pomiarów powierzchni gruntów rolnych znajdujących się na działce ewidencyjnej były kierowane do aktualizacji danych referencyjnych w systemie identyfikacji działek rolnych, do wykonawcy zewnętrznego. W tych przypadkach płatność była przyznawana do powierzchni deklarowanej przez rolnika, tzn. większej niż maksymalny kwalifikowany obszar. Natomiast w przypadku, gdy dokonany, przez kierownika biura powiatowego, pomiar powierzchni kwalifikującej się do płatności na działce ewidencyjnej, nie znalazł potwierdzenia w zaktualizowanych danych referencyjnych (zaktualizowana powierzchnia maksymalnego kwalifikowanego obszaru), istnieją przesłanki do stwierdzenia nieważności decyzji w sprawie przyznania płatności bezpośrednich, bowiem przyznanie płatności do powierzchni większej niż maksymalny kwalifikowany obszar stanowiło rażące naruszenie w/w przepisów obowiązującego prawa wspólnotowego i krajowego.
Jednocześnie należy podkreślić, że Komisja Europejska w dokumencie D(2010)550227 z dnia 11 sierpnia 2010 r. wezwała stronę polską pod rygorem nałożenia korekty finansowej, do odzyskania wszelkich nadpłat za rok składania wniosków 2009 i 2010, które zostaną zidentyfikowane w terminie późniejszym, np. na podstawie nowych obrazów udostępnionych w 2010 r., zgodnie z przepisami art. 80 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009.
Mając na uwadze powyższe, wszystkie działki ewidencyjne, dla których w kampanii 2009 oraz 2010 do płatności zostały zakwalifikowane powierzchnie większe niż wynika to z wartości maksymalnego kwalifikowanego obszaru, zawartego w systemie identyfikacji działek rolnych (po aktualizacji), podlegają ponownej weryfikacji.
W przypadku, gdy wartość powierzchni zakwalifikowanej do płatności w roku 2009 lub 2010, przekracza maksymalny kwalifikowany obszar (po aktualizacji), a w wyniku przeprowadzonej weryfikacji danych w systemie identyfikacji działek rolnych (LPiS) nie została potwierdzona ta powierzchnia, to niezbędne jest stwierdzenie nieważności decyzji, w której rolnikowi została przyznana płatność ponad maksymalny kwalifikowany obszar i ustalenie w nowej decyzji w sprawie przyznania płatności powierzchni kwalifikowanej w oparciu o dane zawarte w systemie identyfikacji działek rolnych.
Mając powyższe na uwadze, podkreślić należy, że obowiązek bezwzględnego stosowania powierzchni maksymalnego kwalifikowanego obszaru (PEG) do ustalania powierzchni kwalifikowanej do płatności obszarowych, nie jest wymogiem stawianym przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, tylko wynika, jak wskazano na wstępie, z przepisów prawa UE, które są jednolite dla wszystkich państw członkowskich. Natomiast brak przestrzegania tych przepisów przez Agencję stanowiłoby rażące naruszenie prawa, którego skutkiem są dotkliwe korekty finansowe nakładane na państwo członkowskie.
Wobec powyższego, stwierdzić należy, że w przypadkach, gdy do płatności w roku 2009 i 2010 zakwalifikowana została powierzchnia, która przekraczała maksymalny kwalifikowany obszar, o którym rolnik został poinformowany przez Agencję we wniosku spersonalizowanymi , to niezbędne jest stwierdzenie nieważności decyzji, w której rolnikowi została przyznana płatność ponad maksymalny kwalifikowany obszar, ponowne ustalenie powierzchni kwalifikującej się do płatności w roku 2009 i 2010 w oparciu o dane referencyjne (po aktualizacji) zawarte w systemie identyfikacji działek rolnych (LPiS).
Jednocześnie należy podkreślić, że zgodnie z art. 40 ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, ustalenia kwoty nienależnie pobranych płatności nie dokonuje się, jeżeli kwota płatności jest mniejsza niż równowartość 100 Euro. A zatem w przypadku, gdy nienależenie przyznana kwota jednolitej płatności obszarowej jest mniejsza niż równowartość 100 euro rolnik nie jest zobowiązany do jej zwrotu. Przepis ten będzie miał zastosowanie do większości rolników, którym w roku 2009 lub 2010 zostały przyznane płatności do powierzchni większej niż maksymalny kwalifikowalny obszar.
Ponadto, mając na uwadze art. 80 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009, w przypadku dokonania nienależnej płatności (ponad kwotę stanowiącą równowartość kwoty 100 euro), rolnik zwraca przedmiotową kwotę powiększoną o odsetki. Jednocześnie przedmiotowy obowiązek zwrotu nie ma zastosowania (art. 80 ust. 3 ww. rozporządzenia), jeżeli dana płatność została dokonana na skutek pomyłki właściwego organu oraz jeśli błąd nie mógł zostać wykryty przez rolnika w zwykłych okolicznościach. Jednakże w przypadku, gdy błąd dotyczy elementów stanu faktycznego związanych z obliczaniem danej płatności, obowiązek zwrotu nienależnej lub nadmiernej płatności nie występuje wtedy, jeśli o decyzji o zwrocie nie powiadomiono zainteresowanego w terminie 12 miesięcy od płatności. Z powołanych przepisów wynikają zatem dwa warunki, które muszą zostać spełnione łącznie, by możliwe było odstąpienie od obowiązku zwrotu nienależnie pobranych płatności. Po pierwsze musi zaistnieć pomyłka właściwego organu, a po drugie - rolnik w zwykłych okolicznościach nie mógł takiego błędu wykryć.
A zatem mając na uwadze przedmiotowe przepisy prawa wspólnotowego w przypadku, gdy kwota nienależnie przyznana będzie większa niż równowartość kwoty 100 euro, organ prowadzący postępowanie w każdym indywidualnym przypadku będzie dokonywał ustalenia czy zaistniały przesłanki, o których mowa w art. 80 ust. 3 w/w rozporządzenia Komisji. Przyjmując, że przyznanie płatności w danym roku ponad maksymalny kwalifikowany obszar nastąpiło z winy organu i w przypadku, gdy w toku prowadzonego postępowania administracyjnego, zostanie ustalone, że rolnik deklarując powierzchnię większą niż dane referencyjne, o których został poinformowany, nie mógł tego błędu wykryć, rolnik nie będzie zobowiązany do zwrotu kwot nienależnie przyznanych.
ARiMR jednocześnie podkreśla, że każdy przypadek ewentualnego żądania przez Agencję od rolników zwrotu nienależnie przyznanych płatności w związku z przyznaniem płatności ponad powierzchnię maksymalnego kwalifikowalnego obszaru (PEG) lub też braku takiego żądania będzie poddany szczegółowej analizie i traktowany indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności w konkretnej sprawie, przede wszystkim w zakresie wystąpienia przesłanek określonych w art. 80 ust. 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009.
Mając na uwadze powyższe, działki ewidencyjne, dla których w roku 2009 i 2010 do płatności zostały zakwalifikowane powierzchnie większe niż wynika to z wartości maksymalnego kwalifikowalnego obszaru (po wyjaśnieniu zgłoszonych przez rolnika rozbieżności), zawartego w systemie identyfikacji działek rolnych, obecnie podlegają weryfikacji, zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej. Zatem, aktualnie nie jest możliwe wskazanie liczby rolników, dla których zostały przyznane płatności do powierzchni przekraczającej maksymalny kwalifikowany obszar wyznaczony na działce ewidencyjnej, ale wg ARiMR z pewnością nie stanowi to tak dużej liczby rolników ubiegających się o płatności bezpośrednie w roku 2009 i 2010, jak zasugerowała Kujawsko - Pomorska Izba Rolnicza.
Ponadto ARiMR informuje, że od roku 2011, w związku z wdrożonym w Agencji systemem aktualizacji danych w LPIS, wyjaśnianie zgłoszonych przez rolników rozbieżności do danych referencyjnych w systemie LPiS jest dokonywane przez pracowników Agencji, a nie jak dotychczas przez wykonawców (firmy) zewnętrzne. Pozwoli to na wyjaśnienie rozbieżności przed wydaniem decyzji w sprawie przyznania płatności za dany rok i wyeliminuje konieczność stwierdzania nieważności decyzji w przypadku, gdy zadeklarowana przez rolnika powierzchnia nie będzie zgodna z danymi referencyjnymi (po wyjaśnieniach).
