20 kwietnia 2022 r. w Warszawie odbyło się III posiedzenie Rady do spraw Młodych Rolników przy Krajowej Radzie Izb Rolniczych. Gośćmi posiedzenia byli: Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi – Henryk Kowalczyk, Sekretarz Stanu w MRiRW – Krzysztof Ciecióra, Dyrektor Departamentu Płatności Bezpośrednich w MRiRW – Joanna Czapla oraz Zastępca Dyrektora Departamentu Oświaty i Polityki Społecznej – Ireneusz Leśnikowski. W spotkaniu udział wziął także Prezes KRIR Wiktor Szmulewicz.

Pani Joanna Czapla - Dyrektor Departamentu Płatności Bezpośrednich poinformowała o proponowanych 16 ekoschematach w Planie Strategicznym, w ramach których są dwie interwencje obecnie wspierane w ramach II filaru, czyli dobrostan zwierząt oraz rolnictwo ekologiczne.  Te działania MRiRW przesuwa z II do I filaru. Zmiana jaka będzie w rolnictwie ekologicznym - będą to zobowiązania roczne. Dalej jednostki certyfikujące będą weryfikować te gospodarstwa. Roczne zobowiązania wynikają z kwestii budżetowych  - jak wchodzimy do I filara to mamy rozliczenia roczne. I kończymy budżet wieloletni na 2027 roku. W związku z tym musimy wszystko rozliczyć do 2027 roku. Natomiast w II filarze są płatności wieloletnie i zasada n+2, czyli de facto pieniądze można wydatkować do 2029 roku. W związku z tym, że te dwa działania zostały przeniesione do I filara nie można nakładać na rolników obowiązku, żeby przez 5 lat kontynuowali zobowiązanie. MRiRW chce trochę to obwarować przepisami krajowymi – żeby maksymalnie w konwersji rolnik mógł być do 3 lat, a jeśli wykracza poza 3 lata to otrzyma płatności po konwersji. Dyrektor Czapla poinformowała, że mocno zwiększają się stawki w rolnictwie ekologicznym, nie będzie to koperta, będą dostosowania. Resort rolnictwa obawia się raczej, że  będzie mniej rolników chętnych niż dostępnych środków. Ponadto, MRiRW chce wprowadzić uproszczone zasady dla małych gospodarstw do 10 ha  oraz dodatkową premię za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą - jeśli od 0,5 do 1,5 DJP jest w gospodarstwie to wtedy rolnik otrzyma ok. 500 zł dopłaty do hektara (dopłata do powierzchni, gdyż w rolnictwie ekologicznym nie można płacić do zwierzęcia).

W kwestii dobrostanu Dyrektor Czapla poinformowała, że jest on wdrażany od dwóch lat i będzie poszerzony o inne gatunki: kozy, drób (głównie brojlery i kury nioski, indyki), kaczki nie bo generalnie drób w ogóle nie jest wspierany stricte w ramach  płatności bezpośrednich. Szacunki budżetu na dobrostan są już dość wysokie. Resort rolnictwa musi zobaczyć jakie będzie zainteresowanie i zapotrzebowanie ze strony rolników, wtedy się okaże się czy dysponujemy wolnymi środkami. W kwestii loch  - resort chce trochę poluzować wymogi, w zapisach jest że w jarzmach można utrzymywać tylko do 8 dni w okresie okołoporodowym – a chcą zwiększyć do 14 dni.

Poruszono także temat rolnictwa węglowego, które docelowo ma służyć wprowadzeniu systemu certyfikacji uprawnień – podobnie jak przy ETS - handel uprawnieniami do emisji. Na tym rolnicy zdaniem Pani Dyrektor mogą zyskać. Do tej pory nie korzystali z tego, że magazynują węgiel w glebie. Na poziomie unijnym jest dyskutowany pomysł, żeby wciągnąć rolników do tego systemu rozliczeń klimatycznych i żeby mogli na tym skorzystać np. jeśli rolnik w rolnictwie ekologicznym wykonuje różne zabiegi np. zmianowanie, dywersyfikacja na polu dwa razy w ciągu pięciolatki, zastosowanie międzyplonu  czy przeoranie obornika – to są wszystko praktyki, które służą zwiększeniu zawartości węgla. Każda z tych praktyk będzie docelowo wyceniona ryczałtem (prawdopodobnie w zależności od jakiej gleby) ile się tego węgla tam akumuluje i taka praktyka będzie mieć swój certyfikat. Te uprawnienia rolnik będzie mógł sprzedawać. Trzeba będzie ustanowić jednostkę certyfikującą. Członkowie Rady zgłosili propozycję, aby była to instytucja państwowa, a nie podmiot prywatny.

Członkowie Rady zgłosili także postulat przedłużenia terminu składania wniosków obszarowych -  mało wniosków zostało złożonych, bo ostatnie deszcze przeciągnęły zasiewy. Dodatkowo w mediach pojawiła się informacja, że warunkiem dopłaty do nawozów będzie złożenie wniosków do 16 maja. Dyrektor Czapla poinformowała, że resort myśli o przedłużeniu, natomiast kierownictwo nie podjęło jeszcze decyzji, ale generalnie planuje się przedłużyć termin do 17 czerwca.

Członkowie Rady zgłosili także problem przeorania obornika w ciągu 12 h oraz zakłóceń GPS z uwagi na wojnę w Ukrainie. Dyrektor Czapla podkreśliła, że  wykonanie tej czynności ma być zgłaszane do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa za pomocą tzw. zdjęcia geotagowanego poprzez udostępnianą przez ARiMR aplikację Jeśli rolnik tego nie zrobi po 12 h, to nie dostanie płatności. 

W trakcie dyskusji z Dyrektor Czaplą, Członkowie Rady zwrócili uwagę na problem użyczania stad dla tzw. wypasu. Dochodzi do sytuacji, że pod Szczecinem są stada z Rzeszowa, oczywiście na papierze. Należałoby doprecyzować w ogólnych warunkach przyznawania wsparcia, że użyczenie stada musi być w sąsiadujących miejscowościach.

Zgłoszono także ponownie problem szacowania strat w przypadku gospodarstw z produkcją roślinną i zwierzęcą, u których szkody nie uznano z uwagi na posiadane bydło, a którzy mieli dodatkowe koszty związane z koniecznością zakupu pasz.

Z kolei Premier Kowalczyk na zapytanie odnośnie pomocy suszowej poinformował, że to co było zapisane w porozumieniu z Komitetem Protestacyjnym Rolników Pomorza Zachodniego w sprawie wypłaty rolnikom pomocy suszowej za ubiegły rok, potwierdził, że ustalenia te pozostają bez zmian. Poinformował także, że  wniosek o dopłaty złożony przez rolnika będzie weryfikatorem wniosku o nawóz.

Odnośnie wniosku by w modernizacji zrobić widełki pomocy dla gospodarstw stwierdził, że tu nic nie da się zmienić, bo KE mówi o 50% dofinansowaniu. Tego nie przeskoczymy. Możemy natomiast wykreślić wymóg 5 lat dla młodych rolników i tylko zostawić limit wieku 40 lat. Limit większy.

W kwestii inflacji - o taką zmianę wystąpiło MRiRW. Chcą podnieść kwotę o 25-30%, w ramach limitu 200 tys. Jeśli rolnik złożył wniosek na maks. 200 tys. to będzie mógł o 1 maszynę mniej kupić. Taka jest propozycja Polski, teraz negocjowane są modyfikacje.

W sprawie ubezpieczeń upraw, premier Kowalczyk poinformował, że AgroTUW ma ofertę zgodną z ustawą. Stawka ubezpieczenia 12% jeśli uprawa znajduje się na gruntach klasy V, a 15%. – klasa 5. 65% składki pokrywa budżet państwa. Rolnik składkę może zapłacić przy płatnościach, bo jest opóźniony termin.

Premier poinformował, że docelowo chcą odejść od stacji pomiarowych przy określaniu suszy, jeśli aplikacja suszowa nie będzie tak powszechnie negowana i będzie weryfikowalna przez rzeczoznawcę.

W temacie suchego portu PL-UA premier zapewnił, że ma być tylko tranzytem i Polska za to ma dostać pieniądze.

Odnośnie KOWR i wydłużeniu kredytowania premier poinformował, że mechanizm jest udoskonalany. Ma polegać na tym, że KOWR przejmuje gospodarstwo i automatycznie oddaje w dzierżawę i wtedy dzierżawą rolnik powoli spłaca dług. Jeśli dług rolnika jest wobec KOWR – to chcą przedłużyć termin spłaty – łącznie maks. do 25 lat, np. 15 lat plus okres trudny - to o rok przedłużenie. Premier zapowiedział, że spróbuje  przyspieszyć ten temat.