Europejski Zielony Ład to unijna rewolucja w całej gospodarce, która ma powstrzymać globalne zmiany klimatyczne. W jego ramach dwie strategie bezpośrednio dotyczą rolnictwa: polityka bioróżnorodności oraz strategia „Od pola to stołu”. Do 2030 r. stosowanie środków ochrony roślin ma zostać ograniczone o połowę, nawozów o co najmniej 20 proc., a środków przeciwdrobnoustrojowych dla zwierząt hodowlanych o 50 proc. Ponadto 25 proc. gruntów rolnych ma zostać przeznaczonych na rolnictwo ekologiczne, a część także odłogowanych. Dokument ten powstał w 2019 roku, nie było wówczas na rynku europejskim tak trudnej sytuacji gospodarczej, jaka funkcjonuje obecnie po pandemii wirusa SARS Cov 2. Obecnie Europejski Zielony Ład wprowadzić może więcej zagrożeń niż szans.

Komisja Kobiet Rady do spraw Kobiet i Rodzin z Obszarów Wiejskich przy Krajowej Radzie Izb Rolniczych zwróciła uwagę, że podstawowy problem z Europejskim Zielonym Ładem jest taki, że jego rezultatem będą wzrosty kosztów wytwarzania produktów rolnych oraz mniejsza produkcja w rolnictwie. W rezultacie dojdzie do podniesienia cen żywności. To bardzo niekorzystne zjawisko dla konsumentów  i dla  całej gospodarki. Europejski Zielony Ład doprowadzi  do zmniejszenia konkurencji w rolnictwie. Wolny rynek w produkcji żywności upadnie ponieważ drobni, lokalni wytwórcy w postaci małych i średnich – czy nawet dużych – gospodarstw będą jeszcze bardziej podporządkowani korporacjom.

Krajowa Rada Izb Rolniczych dostrzega  ogromne obawy wobec Zielonego Ładu. Sposób wprowadzania oraz konsultowania i ustalania zmian jest naszym zdaniem niewłaściwy. Naszym zdaniem na początku stracą rolnicy, szczególnie polscy, którzy nie są przygotowani na całą transformację sektora rolnego. Potem stracą konsumenci. W ten sposób nie tylko z Polski, ale i z całej Unii Europejskiej zredukujemy produkcję żywności. W rezultacie będzie ona bardzo droga. Będzie to towar deficytowy.

Bezwiedne podążanie za ekofanatyzmem  może doprowadzić ostatecznie do ogromnych szkód, ponieważ ekonomiczne wyniszczenie rodzimych producentów może nas skazać na przejęcie znacznej części produkcji rolniczej przez wielki, międzynarodowy kapitał”.

Komisja Rady ds. Kobiet i Rodzin z Obszarów Wiejskich przy KRIR zwróciła uwagę, że podstawowy problem z Europejskim Zielonym Ładem jest taki, że jego rezultatem będą wzrosty kosztów wytwarzania produktów rolnych oraz mniejsza produkcja w rolnictwie. W rezultacie dojdzie do podniesienia cen żywności . To bardzo niekorzystne zjawisko dla konsumentów i dla całej gospodarki. Należałoby podjąć działania celem dostosowania analizy ekonomicznej do obecnej sytuacji.

Poniżej przedstawiamy treść odpowiedzi udzielonej przez MRiRW odpowiedzi.

Aby sprostać wyzwaniom takim jak negatywne skutki zmian klimatycznych oraz degradacja środowiska powstała strategia gospodarczo-społeczna Europejski Zielony Ład (Komunikat Komisji Europejskiej do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (COM(2019) 640) (dalej EZŁ). Ma ona pomóc przekształcić Unię Europejską w nowoczesną, zasobooszczędną i konkurencyjną gospodarkę, która w 2050 r. osiągnie zerowy poziom emisji gazów cieplarnianych netto, w której nastąpi oddzielenie wzrostu gospodarczego od zużywania zasobów.

EZŁ stawia wiele wyzwań związanych z klimatem i środowiskiem we wszystkich obszarach polityki oraz gospodarki, w tym dla sektora rolnego. Szczegółowe działania realizujące albo precyzujące założenia strategii będą wynikały z obecnie proponowanych oraz przyszłych inicjatyw, w tym prac legislacyjnych, które realizowane są w związku z potrzebą dostosowania przepisów / polityk / działań do założeń EZŁ.

W ramach realizacji założeń EZŁ, w latach 2020-2022 zostały opublikowane i zainicjowane różne strategie i inicjatywy m.in.: Strategia „od pola do stołu” na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego COM(2020) 381; Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030. Przywracanie przyrody do naszego życia COM(2020) 380; Plan działania na rzecz rozwoju produkcji ekologicznej COM(2021) 141; Strategia UE na rzecz gleby do roku 2030 Czerpanie korzyści ze zdrowych gleb dla ludzi, żywności, przyrody i klimatu COM(2021) 699, które są szczególnie powiązane z sektorem rolnym.

Na posiedzeniu Sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które odbyło się w dniu 29 października 2021 r., Komisarz UE do spraw rolnictwa Janusz Wojciechowski przedstawił informacje nt. „Europejski Zielony Ład – szansą dla polskiego i europejskiego rolnictwa”.

Wskazał on 3 istotne aspekty EZŁ:

1. Sektory rolnictwa poszczególnych państw członkowskich charakteryzują znaczne różnice w strukturze oraz ilości stosowanych środków produkcji. Dlatego działania podejmowane na terenie kraju w ramach EZŁ powinny być dostosowane do warunków lokalnych i uwzględniać różne punkty wyjścia;
2. Strategie wprowadzania rozwiązań EZŁ i ich cele opierają się na zachętach dla rolników, a nie na przymusie;
3. Strategia „od pola do stołu” jest zgodna z rządowym programem rolnym z 2019 r.

Ponadto podczas posiedzenia Senackiej Komisji RiRW, które odbyło się 21 stycznia 2022 r., komisarz Wojciechowski wskazał, że EZŁ w rolnictwie największe wymagania stawia przed krajami Europy Zachodniej, w której jest największa intensyfikacja produkcji rolnej. Zwrócił też uwagę, że w ciągu ostatnich 10 lat w UE ubyło około 4 mln gospodarstw, a EZŁ ma temu przeciwdziałać.

Komunikat w sprawie EZŁ ma charakter strategiczny, ogólny. Planowanie konkretnych działań na rzecz środowiska i klimatu w dużym zakresie pozostaje w gestii poszczególnych krajów członkowskich, ze względu na zróżnicowaną specyfikę rolnictwa.

Dlatego realizacja poszczególnych inicjatyw wynikających z założeń EZŁ realizowana jest poprzez ciągłą dyskusję zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym, co do możliwości, zakresu i sposobu dojścia w Polsce do proponowanych celów.

Odnosząc się do kwestii dostosowania analizy ekonomicznej do obecnej sytuacji, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi od lat współpracuje z Instytutem Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB, któremu zleca m.in. opiniowanie dokumentów, przygotowywanie analiz oraz rekomendacji w zakresie oceny oraz wpływu na sektor rolny, w tym jego konkurencyjność, proponowanych inicjatyw wynikających z realizacji założeń EZŁ. Wyniki analiz ekonomicznych, społecznych i gospodarczych brane są pod uwagę przy realizacji nowych rozwiązaniach w związku z założeniami EZŁ.