W związku z sygnałami otrzymywanymi z wojewódzkich izb rolniczych Krajowa Rada Izb Rolniczych zwróciła się do Ministerstwa Środowiska z wnioskiem o zmianę przepisów prawnych w zakresie szkód łowieckich.
W ostatnich latach w rolnictwie coraz większego znaczenia, obok problematyki związanej bezpośrednio z produkcją rolniczą, nabierają kwestie jej powiązań i współistnienia ze środowiskiem naturalnym. Od rolników wymaga się by produkowali, jak najwięcej, najtaniej, a jednocześnie, żyjąc bezpośrednio obok natury, dbali o nią. Jest to zrozumiałe, gdyż dobra kondycja naszego środowiska naturalnego jest wspólnym dobrem wszystkich Polaków, jak również przysparza oczywistych korzyści naszemu krajowi. Samorząd rolniczy zgadza się i w pełni popiera działania w tym celu, jednakże zobligowany jest również wystąpić w obronie interesów rolników w momencie gdy interes ten zostaje naruszony.
W ostatnim
okresie obserwuje się stały, znaczący wzrost populacji dziko żyjących zwierząt,
które coraz śmielej wkraczają na grunty uprawne i niszczą produkcję. Za
zwierzętami często podążają myśliwi, którzy, korzystając z przepisów prawa
łowieckiego, bezkarnie poruszając się pieszo lub co gorsza pojazdami, powodują
dodatkowe straty, które nie są w żaden, bądź znikomy sposób rekompensowane.
W związku z
powyższym KRIR przedstawia następujące propozycje zmian, w przestarzałym i
niepraktycznym naszym zdaniem w wielu kwestiach prawie łowieckim, zebrane na
podstawie informacji i postulatów wojewódzkich izb rolniczych. Naszym zdaniem rozwiązania te mogłyby, po
wprowadzeniu, przyczynić się do powstania prawidłowych relacji w odnośnym
środowisku z korzyścią dla wszystkich stron, włączając w to środowisko
naturalne.
Propozycje zmian w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 15.07.2002 r. w sprawie sposobu postępowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych (Dz. U. Nr 126, poz. 108):
- W § 1 ust. 1 po wyrazach „informuje właściwy miejscowo zarząd gminy” proponuje się dodać „oraz właściwą terytorialnie izbę rolniczą”.
Uzasadnienie: Izby rolnicze jako instytucje wspomagające rolników często spotykają się z zapytaniem gdzie zgłaszać szkody wyrządzone przez zwierzynę łowną i żeby nie odsyłać rolnika do urzędów gminy można byłoby go od razu poinformować o uprawnionej osobie i miejscu przyjmowania tego zgłoszenia.
- W § 1 w ust. 2 zwrot „w terminie 7 dni od dnia jej powstania” proponuje się zmienić na „w terminie 7 dni od dnia jej zaobserwowania”.
Uzasadnienie: Termin zgłoszenia szkody w ciągu 7 dni od dnia jej powstania jest zapisem nierealnym do zrealizowania, gdyż kto i jak rozstrzygnie czy szkoda powstała przed 6 czy 8 dniami, a poza tym rolnik posiadający kilkusethektarowe gospodarstwo nie jest w stanie co tydzień obchodzić każdy hektar w celu sprawdzenia ewentualnej szkody.
- W § 2 w ust. 1 po wyrazie „oraz” proponuje się skreślić wyrazy „na żądanie jednej ze stron”.
Uzasadnienie: Z dotychczasowej praktyki wynika, iż rolnik bardzo często nie zdaje sobie sprawy z przysługującego mu prawa i możliwości powołania przedstawiciela izby rolniczej lub z uwagi na konieczność podjęcia dodatkowych kroków nie korzysta z tego prawa.
- W § 2 w ust. 3 po wyrazie „zawiadamia” proponuje się dodać wyrazy „pisemnie na 2 dni przed szacowaniem”.
Uzasadnienie: Z dotychczasowej praktyki wynika, iż czasami strona dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego z obowiązku zawiadamiania poszkodowanego o terminie oględzin lub ostatecznego szacowania wywiązuje się nierzetelnie. Jest to istotne w postępowaniu odwoławczym, a także przy niezbędnym czasie do ustosunkowania się do wyznaczonego terminu, czy wyznaczenia pełnomocnika.
- W § 3 w ust. 3 pkt 2 zwrot „jakość uprawy” proponuje się zastąpić zwrotem „stan uprawy”.
Uzasadnienie: Przedstawiciele dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego nie powinni ustalać jakości uprawy czyli sposobu wykonania zabiegów agrotechnicznych, ale stan faktyczny uprawy.
- W § 3 w ust. 3 dodać punkt 5 „procent zniszczenia uszkodzonej uprawy”.
Uzasadnienie: Obecne brzmienie przepisów ogranicza możliwość ustalenia faktycznie poniesionych strat przy szacowaniu wstępnym i budzi wątpliwości, co do możliwości prawidłowych wyliczeń przy ostatecznym szacowaniu.
- W § 4 w ust. 2 po wyrazach „dokonuje się” proponuje się skreślić wyrazy „najpóźniej na dzień”.
Uzasadnienie: Dotychczasowe brzmienie przepisów wyklucza sprzęt płodów rolnych w dniu szacowania szkody, co wydaje się nierozsądne. Opóźnienie zbioru może spowodować dodatkowe straty wyrządzone przez zwierzynę, a zmiana warunków pogodowych może wręcz uniemożliwić zbiór płodów.
- W § 4 w ust. 3 wyrazy „w terminie 7 dni przed zamierzonym sprzętem” z proponuje się zastąpić wyrazami „w terminie 5 dni przed zamierzonym sprzętem”.
Uzasadnienie: Termin sprzętu uszkodzonych bądź nieuszkodzonych upraw w dużej mierze uzależniony jest od warunków pogodowych łatwiej więc jest ocenić ten termin im bliższy jest zbiór.
- W § 4 w ust. 4 dodać pkt 5a i 5b. W brzmieniu 5a „wysokość i cenę plonu”, 5b „uszkodzoną powierzchnię do rekultywacji i koszt przywrócenia do kultury”.
Uzasadnienie: Proponowane brzmienie punktu 5a miałoby być uściśleniem treści zawartej w załączniku do rozporządzenia czyli protokole z szacowania, że przy ostatecznym szacowaniu ustala się wysokość i cenę plonu . W punkcie 5b ustalałoby się uszkodzoną powierzchnię do rekultywacji i koszt przywrócenia do kultury w celu zwiększenia wysokości odszkodowania, w przypadku gdy zwierzęta oprócz płodów rolnych zniszczyły, w sposób rażący, również glebę pod uprawą, pozostawiając przy tym trudne do usunięcia resztki np. łodygi kukurydzy. Tak jak w przypadku naliczania odszkodowania za szkody wyrządzone przez dziki na łąkach i pastwiskach.
- W § 4 w ust. 5 po wyrazach „ustalonego plonu” proponuje się dodać wyrazy „głównego i ubocznego”.
Uzasadnienie: W praktyce szacujący niejednokrotnie unikają wyceny tzw. plonu ubocznego np. słomy czy liści buraków, które przeznacza się na kiszonki. Obecnie słoma jest cennym towarem handlowym mającym wpływ na dochody gospodarstwa, a jej plon zależny jest od ponoszonych nakładów w gospodarstwie.
- W § 4 w ust. 6 wyrazy „pomniejszoną o nieponiesione koszty zbioru, transportu i przechowywania”, proponuje się zastąpić wyrazami „oraz dodając ewentualny koszt rekultywacji powierzchni uszkodzonej na podstawie aktualnych cen prac agrotechnicznych” oraz dodać wyrażenie o treści „w przypadku gdy zniszczona uprawa nie nadaje się do zbioru wysokość odszkodowania pomniejsza się o nieponiesione koszty zbioru, transportu i przechowywania, z zastrzeżeniem ust. 7”.
Uzasadnienie: W rzeczywistości uprawa uszkodzona wymaga większych nakładów, a co za tym idzie kosztów podczas zbiorów, jak i późniejszych zabiegach agrotechnicznych, niż ta sama powierzchnia uprawy, na której nie wystąpiła szkoda, o czym się w ogóle nie wspomina. W przypadku, gdy szkoda jest tak duża, że uprawa nadaje się jedynie do zaorania, uzasadnionym jest pomniejszenie wysokości odszkodowania o w/w koszty.
- W § 4 w ust 9 po wyrazach „po dokonaniu ostatecznego szacowania” proponuje się dodać wyraz „nie”, a także po wyrazach „zwiększania się szkody” dodać „jeśli warunki atmosferyczne na to nie pozwalają”.
Uzasadnienie: Zdarza się, że po ostatecznym szacowaniu przy deszczach rolnik nie jest w stanie zebrać płodów z uszkodzonej części uprawy, natomiast zwierzętom nie przeszkadzają warunki pogodowe i powstaje kolejna szkoda. W tym przypadku rolnik nie powinien ponosić konsekwencji, gdyż nie ma on wpływu na aurę.
- 13. W § 5 wyrazy „wymagających zaorania” zastąpić wyrazami „zakwalifikowanych jako nie nadających się do dalszej produkcji w bieżącym sezonie”.
Uzasadnienie: Brzmienie tego przepisu jest nadal nieprecyzyjny, gdyż mogą być różnice wielkości strat dla różnych roślin, głównie ozimych. Nie zawsze ponowne założenie uprawy wymaga fizycznego zaorania pola i może to spowodować, a zdarzają się takie przypadki, odmowę wypłaty odszkodowania.
KRIR wnioskuje ponadto o wprowadzenie możliwości odwołania od protokołu oględzin, np. do starosty oraz określenie jednostki organizacyjnej nadającej uprawnienia do dokonywania szacowania szkód.
Propozycje Krajowej Rady Izb Rolniczych zmian w ustawie – Prawo Łowieckie:
- KRIR uważa, że wypłata odszkodowań powinna być prowadzona z różnych źródeł, a nie tylko przez koła łowieckie. Zwierzyna w stanie wolnym jest własnością Skarbu Państwa i nie może dojść do sytuacji, kiedy myśliwi za wszelką cenę, w celu ograniczenia szkód będą się starali zmniejszyć populację jakiegoś gatunku. Koła łowieckie powinny być ubezpieczone, a Skarb Państwa powinien partycypować w kosztach odszkodowań.
- Wiele wojewódzkich izb rolniczych organizuje cyklicznie spotkania i szkolenia dla osób, które po przeszkoleniu uczestniczą, jako przedstawiciele samorządu rolniczego w komisjach zajmujących się szacowaniem szkód łowieckich. Osoby te bezpośrednio pracując w komisjach wraz z przedstawicielami kół łowieckich, zgłaszają pilną potrzebę zmiany w składach komisji, poprzez powoływanie do ich składu osób, które nie są w żaden sposób powiązane z kołem łowieckim, który ostatecznie jest zobligowany pokryć koszty szkód spowodowane w uprawach i płodach rolnych przez zwierzęta. Taka zależność niejednokrotnie powoduje utrudnienia w uzyskaniu przez rolnika odszkodowania.
- Dodatkowo, zgłaszana jest potrzeba zobligowania koła łowieckiego, do którego wpłynął wniosek o poinformowaniu zainteresowanego rolnika oraz przedstawiciela właściwej terytorialnie izby rolniczej o terminie szacowania. Jednocześnie należy zaznaczyć, że producenci są narażeni na szkody wyrządzane przez zwierzęta łowne (np. dziki) oraz będące pod ochroną państwa (wilki, bobry, żurawie), które wyrządzają obecnie poważne szkody nie objęte odpowiedzialnością Skarbu Państwa. Przepisy ustawy powinny też umożliwiać zwrot strat poniesionych w plonie ubocznym, według naszych propozycji do rozporządzenia.
- Należałoby ponadto wprowadzić takie regulacje, by można było wyegzekwować prawo rolnika do własności pól, tzn. wejście na teren za zgodą właściciela- rolnika lub np. za odpłatą za korzystanie z niego, tak by ewentualne straty spowodowane działalnością myśliwych na danym polu uprawnym zostały pokryte finansowo.
- Samorząd rolniczy zawnioskował również o dokładniejszy i prowadzony na terenie całego kraju monitoring populacji szczególnie uciążliwych gatunków zwierząt i ewentualnie w razie potrzeby możliwość szybkiej redukcji danych populacji do odpowiedniego poziomu.
